تحلیل سناریوهای بکارگیری رمزارزها در جمهوری اسلامی ایران
محورهای موضوعی : فناوری اطلاعات و دانشعلی رستمی 1 , ابوذر عرب سرخی 2 * , محسن آقایی 3 , محمدعلی سخایی 4
1 - دانشجوی مقطع دکتری مدیریت راهبردی فضای سایبری دانشگاه وپژوهشگاه عالی دفاع ملی وتحقیقات راهبردی
2 -
3 - پژوهشگر و دبیر گروه مدیریت راهبردی فضای سایبر، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی
4 - دانشگاه عالي دفاع ملي و تحقيقات راهبردي
کلید واژه: زنجیره بلوکی, رمز ارز, سناریو, فین تک,
چکیده مقاله :
زنجيره بلوکي از جمله فناوریهای نوین و تحول آفرینی بوده که در سال‌های اخیر فرصت‌های متعددی را در عرصه‌های مختلف از جمله مباحث مالی ایجاد نموده که یکی از مهمترين آنها در زمينه رمزارزها شکل گرفته است. ظهور پدیده رمزارز با خود ایده‌هایی را به همراه داشته که توانسته به عنوان یک عنصر حامل ارزش در نظام اقتصادی تغییرات بزرگی ایجاد نماید. نگرش کشورهای جهان به نحوه بهره‌گیری از رمزارزها باعث شده سناریوهای مختلفی در مواجهه با این پدیده اتخاذ گردد به گونه‌ای که این مواضع از به رسمیت شناختن رمزارزها تا ممنوعیت کامل متغیر بوده است. هدف این تحقیق کاربردی که از نوع آمیخته (کمی/کیفی) بوده، مفهوم‌شناسی و همچنین کمک به تصمیم‌سازان و سیاستگذاران جهت شناخت سناریوهای بکارگیری رمزارزها در جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. بدین منظور ضمن جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه‌ای و میدانی، اهداف ورویکرد‌های كليدي قابل طرح در خصوص رمزارزها در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، قانونی و زیست محیطی از مجموعه اسناد بالادستی، مصوبات و الزامات منتشر شده استخراج و ضمن مورد توجه قرار دادن دغدغه‌های کشور و اخذ نظرات خبرگان از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته، سناريوهاي مختلف بکارگیری رمزارزها بر اساس اهداف مذکور تعیین و نهایتاً الزامات و راهکارهای پیشنهادی موفقیت آنها نیز ارایه گردیده است. شایان ذکر است که چارچوب پیشنهادی صرفاً ارائه گر مجموعهای از سناریوهای هدف‌گرا بوده و از ورود به هرگونه جزئیات فنی و پیاده‌سازی اجتناب گردیده است. همچنین لازم به ذکر است روش نمونه‌گیری برای انجام این تحقیق، از نوع هدفمند قضاوتی و گلوله برفی بوده که تا اشباع نظری ادامه پیدا کرده و به پانزده نفر حجم نمونه رسیده است.
Blockchain is one of the new and transformative technologies that in recent years has created many opportunities in various fields, including financial issues, one of the most important of which has been formed in the field of cryptocurrencies. The emergence of the phenomenon of cryptocurrencies has brought with it ideas that have been able to create great changes in the economic system as a value-carrying element. The attitude of the countries of the world towards the use of cryptocurrencies has led to the adoption of different scenarios in the face of this phenomenon, such that these positions have varied from the recognition of cryptocurrencies to a complete ban. The purpose of this applied research, which is of a mixed type (quantitative/qualitative), is conceptualization and also to help decision makers and policy makers to understand the scenarios of using cryptocurrencies in the Islamic Republic of Iran. For this purpose, in addition to collecting the required information through the library and field method, the key goals and approaches that can be proposed regarding cryptocurrencies in various political, economic, social, technological, legal and environmental dimensions from the collection of upstream documents, approvals and published requirements. It has been extracted and while paying attention to the concerns of the country and obtaining the opinions of experts through semi-structured interviews, different scenarios of the use of cryptocurrencies have been determined based on the aforementioned goals, and finally, the requirements and suggested solutions for their success have also been presented. It is worth noting that the proposed framework is merely a presentation of a set of goal-oriented scenarios and any technical and implementation details have been avoided. It should also be mentioned that the sampling method for conducting this research was a purposeful, judgmental and snowball type, which continued until theoretical saturation and reached fifteen participants.
[1] امامیان سیدمحمدصادق، ذوالفقاری امیراحمد، محمدزاده احسان، زمانیان مرتضی(1397) نظام ملی تنظیم گری، مفهوم تنظیم گری و ارتباط آن با نظام حکمرانی؛ دفتر مطالعات اقتصاد بخش عمومی (گروه مدیریت و تشکیلات) مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
[2] خليلي شوريني، سیاوش(1390) روش‌های پژوهش آمیخته (با تاکید بر بومی‌سازی)،تهران: انتشارات یادواره کتاب، صفحه 204
[3] PwC Global Crypto Regulation Report (2023)
[4] Blandin Apolline, Sofie Cloots Ann, Hussain Hatim, Rauchs Michel, Saleuddin Rasheed, Grant Allen Jason, Zhang Bryan, Cloud Katherine (2020), The Global Cryptoasset Regulatory Landscape Study, Cambridge Centre for Alternative Finance, University Of Cambridge
[5] Hammond Susannah, Ehret Todd, Cryptocurrency Regulations by country(2022), Thomson Reuters
[6] Girasa Rosario, Regulation of Cryptocurrencies and Blockchain Technologies (National and International Perspective(2023), Second Edition, ISSN 2662-5083 ISSN 2662-5091 (electronic) Palgrave Studies in Financial Services Technology ISBN 978-3-031-21811-8 ISBN 978-3-031-21812-5 (eBook) https://doi.org/10.1007/978-3-031-21812-5 Pleasantville, USA
[7] N. Dewey Josias(2023), Blockchain & Cryptocurrency Regulation, Global Legal Groupe, Fifth Edition
[8] مهدوی امیرحسین (1402) تجربیات کشورها در تنظیمگری رمزدارایی‌ها مرکز همکاریهای تحول و پیشرفت ریاست جمهوری اندیشکده دینا
[9] Shehriyar Antia, Taimur Hyat, Jakob Wilhelmus(2022), Cryptocurrency Investing, Powerful Diversifier or Portfolio Kryptonite? Konrad-Adenauer-Stiftung. http://www.kas.de/web/rspa/home
[10] Zekarias Mathewos (2022), Stakeholder Viewpoints on Cryptocurrencies, Master’s Thesis, International Business Management,ARCADA
[11] متقی دستنایی افشین، کولیوند خلیل،گلثومیان حمیدرضا (1402) سناریوهای فراروی حکومتها با ورود رمزارزها به جریانات مالی و پولی آنها، تهران: فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی دانشگاه تهران
[12] عابدینی وحید (1402) چارچوب حکمرانی زیستبوم رمزدارایی‌ها، قم: اندیشکده دینا و تهران: مرکز همکاریهای تحول و پیشرفت ریاست جمهوری
[13] زارع علیرضا (1401) بررسی جایگاه رمزارزها در تجارت جهانی با نگاهی بر رویکرد سازمان‌های بین‌المللی و ایران، تهران: فصلنامه تحقیقات نوین میان‌رشته‌ای حقوق دوره دوم، شماره سوم، پاییز ،88-102
[14] مهشید شاهچرا، ماندانا طاهری، مرجان فرجی (1402)چهارچوب مقررات‌گذاری رمزارزها در ایران: بررسی رویکردهای بین‌المللی و ارائه پیشنهاد، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، صفحه 3
[15] نظیفی چندرابی محمد و بایرام‌زاده سونا (1402) شناسایی سناریوهای آینده رمزارزها در ایران، نشریه تحقیقات نوین مدیریت خاتم، دانشگاه خاتم دوره 2، شماره 2، صفحات 1 الی12
[16] ایبنا (1403) شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران
[17] شاهچرا مهشید ، طاهری ماندانا ، فرجی مرجان (1400) چهارچوب مقررات‌گذاری رمزارزها در ایران: بررسی رویکردهای بین‌المللی و ارائه پیشنهاد، تهران: پژوهشکده پولی وبانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
[18] دبیرخانه شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی (1399)، سیاستها و تکالیف توسعه رمز پول بانک مرکزی ج.ا.ا و ساماندهی رمزارزها
[19] تصویبنامه شماره 151455/ت59368ه مورخ23/8/1401 هیئت وزیران (1401)، آیین‌نامه استخراج رمزدارایی‌ها
[20] بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران – معاونت فناوریهای نوین (1397) الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها.
[21] تصویب نامه شماره58144/ت55637ه مورخ13/5/1398 هیئت وزیران جمهوری اسلامی ایران
[22] تصویب نامه شماره581455/ت59368ه مورخ22/8/1401 هیئت وزیران جمهوری اسلامی ایران
[23] تصویب نامه شماره90502/ت61400ه مورخ25/5/1398 هیئت وزیران جمهوری اسلامی ایران
[24] شورای عالی فضای مجازی (1403) پیش‌نویس نظام‌نامه رمزارز (اعم از رمزارز ملی و ساماندهی رمزارزهای جهان‌روا
[25] تصویب نامه شماره151455/ت59368ه مورخ23/8/1401 هیئت وزیران جمهوری اسلامی ایران
[26] شرکت مشاوره مدیریت ایلیا (1400)،رمزارزها و فرصت تاریخی کشور ما، ایران، تهران
[27] فرازمند عاطفه، عرب‌سرخی ابوذر، آقایی محسن، آزادوار نجمه (1400) ارایه چارچوب مفهومی شناسایی وتحلیل ذی‌نفعان و بازیگران اکوسیستم رمزارز، فصلنامه امنیت دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی،سال یازدهم، شماره چهلم، صفحات 245 الی276
[28] تفضلي، طلا؛ عرب‌سرخي، ابوذر؛ غفاري، فريبا؛ بحرالعلوم، مرجان (1399) زنجيره بلوکي-مفاهيم پايه،کاربردها، تهديدها و مخاطرات امنيتي. تهران: انتشارات آواي قلم، صفحه 21
[29] مظفری‌فرد، مجتبی؛ حمزه، رها؛ شکاری، لیلا؛ پرورده، راضیه؛ دیهول، مریم (1397) مقدمه‌ای بر زنجیره بلوک، شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت(شاپرک) ، صفحه 18
[30] وان لین وانگ، آریس(1398). مترجمین (علیرضا نواب‌پور، محمدرضا قدوسی)، اقتصاد کریپتو بلاکچین، رمزارز و اقتصاد توکن چگونه دنیای مالی را دگرگون می‌کنند، انتشارات راه پرداخت، ایران، تهران، صفحه 37
[31] موگایار ویلیام (1397) کسب وکار بلاکچین استفاده از نسل بعدی فناوری اینترنت، از حرف تا عمل. ترجمه پیمان رحمانی. تهران: انتشارات راه پرداخت، صفحه 42
[32] نوري، مهدي؛ نواب پور، عليرضا(1397) مقدمه اي بر تنظيم گري رمزينه ارزها در اقتصاد ايران (ويرايش اول). تهران:گزارش دفتر مطالعات اقتصادي گروه بازارهاي مالي مرکزپژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي.
[33] شاکری، محمد علی؛ خوشخو، مهدی (1398) پدیده رمزارز، مخاطرات، فرصتها و نحوه سیاستگذاری، گزارش معاونت علمی‌پژوهشی پژوهشکده تحقیقات راهبردی گروه پژوهش‌های اقتصادی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، صفحه 4
[34] گل محمد، هومن (1399). رمزارزها در ایران؛ الزامات وضوابط حوزه رمزارز، نشریه الکترونیکی وینداد
[35] نپوري‌زاده بهنام (1388) سناریو ابزاري براي تصمیم گیري بلندمدت- آینده‌پژوهی مفاهیم، روشها- انتشارات: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی-مرکز آینده پژوهی علوم و فناوري دفاعی
[36] شورایعالی فضای مجازی(1401) سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی، اهداف واقدامات کلان، شماره103554
[37] شورایعالی فضای مجازی(1398) طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات
[38] ابلاغیه دولت سزدهم (1400) سند تحول دولت مردمی، شماره158483
[39] ابلاغیه مقام معظم رهبری (1384) سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی
[40] مصوبه هیئت محترم وزیران(1387) سند راهبردی ﻧﻈﺎم ﺟﺎﻣﻊ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺸﻮر
[41] مرکز ملی فضای مجازی(1403)پیش نویس سند نظام نامه رمزارز اعم از ایجاد رمزارز ملی وساماندهی رمزارزهای جهان روا، شماره100021
[42] C.h.lawashe (1975), A Quantitive Approach to Content Validity, Purdue Universit, 563-575.