بررسی عوامل زمینه ساز استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه
محورهای موضوعی : فناوری اطلاعات و دانش
1 - کارمند
کلید واژه: واژه های کلیدی: مدیریت دانش, فرآیندهای دانش, فرهنگ سازمانی, نظام فناوری اطلاعات,
چکیده مقاله :
چکیده در این تحقیق عوامل زمینه ساز استقرار مدیریت دانش به صورت مطالعه موردی در شرکت مخابرات استان کرمانشاه طی انجام نظر سنجی‌های میدانی از کارکنان مربوطه مورد بررسی قرار گرفته است. پس از شناسایی عوامل زمینه ساز مدیریت دانش، رابطه بین هر یک از عوامل فرهنگ سازمانی، نظام فرآیندهای دانش نظام فناوری اطلاعات با مدیریت دانش ضمن استفاده از نتایج بدست آمده و با به کار گیری برنامه آماری SPSS مورد تجزیه تحلیل آماری قرا گرفته است. شرکت مخابرات استان کرمانشاه دارای تعداد 370 نفر بوده که از بین این جامعه، نمونه آماری مورد بررسی 77 نفر می باشد. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که بین نظام فناوری اطلاعات، فرهنگ سازمانی، نظام فرآیندهای دانش با استقرار مدیریت دانش در حد قابل قبولی همبستگی وجود دارد که ضریب همبستگی (R) هر یک به ترتیب برابر 854/0، 915/0 و 812/0 می باشد. بین میزان تأثیر هر یک از متغیرهای نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه تفاوت وجود دارد، طوری که به ترتیب نظام فرآیندهای دانش، نظام فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی دراستقرار مدیریت دانش در رتبه اول، دوم و سوم قرار دارند.
Abstract The required factors have been investigated to apply knowledge management by carrying out the field study using staff opinions of Kermanshah Telecommunication Company in this research. After indicating the required factors of applying knowledge management, relationship between each factor of knowledge process system, organizational culture and information technology system with the knowledge management have been analyzed statistically by the obtained results using SPSS program. Kermanshah Telecommunication Company has a population of 370 staff that a sample of 77 staff has been used. It has been found that there are acceptable correlation between knowledge process system, organizational culture and information technology system with the knowledge management which correlation coefficient (R) of each relationship is 0.854, 0.915 and 0.812 respectively. There are some different between the effects of knowledge process system, organizational culture and information technology system on the applying knowledge management as the effects knowledge process system, information technology system and organizational culture are in the fist, second and third step respectively.
فصلنامه علمي- پژوهشي فناوري اطلاعات و ارتباطات ایران | سال هفتم، شماره‌هاي 25 و 26، پاییز و زمستان 1394 صص:87- 98 |
|
بررسی عوامل زمینهساز استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه
حسین مومیوند
کارشناس ارشد، مدیریت فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران
تاریخ دریافت: 13/07/1392 تاریخ پذیرش:08/04/1395
چکيده
در اين تحقيق عوامل زمينه ساز استقرار مديريت دانش به صورت مطالعه موردي در شرکت مخابرات استان کرمانشاه طي انجام نظر سنجيهاي ميداني از کارکنان مربوطه مورد بررسي قرار گرفته است. پس از شناسايي عوامل زمينه ساز مديريت دانش، رابطه بين هريک از عوامل فرهنگ سازماني، نظام فرآيندهاي دانش و نظام فناوري اطلاعات با مديريت دانش ضمن استفاده از نتايج بدست آمده و با به کار گيري برنامه آماري SPSS مورد تجزيه تحليل آماري قرار گرفته است. شرکت مخابرات استان کرمانشاه داراي تعداد 370 نفر بوده که از بين اين جامعه، نمونه آماري مورد بررسي 77 نفر مي باشد. يافته هاي پژوهش نشان ميدهد که بين نظام فناوري اطلاعات، فرهنگ سازماني، نظام فرآيندهاي دانش با استقرار مديريت دانش در حد قابل قبولي همبستگي وجود دارد که ضريب همبستگي (R) هر يک به ترتيب برابر 854/0، 915/0 و 812/0 مي باشد. بين ميزان تأثير هر يک از متغيرهاي نظام فرآيندهاي دانش، فرهنگ سازماني، نظام فناوري اطلاعات در استقرار مديريت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه تفاوت وجود دارد، طوري که به ترتيب نظام فرآيندهاي دانش، نظام فناوري اطلاعات و فرهنگ سازماني دراستقرار مديريت دانش در رتبه اول، دوم و سوم قرار دارند.
واژههاي کليدي: مديريت دانش، فرآيندهاي دانش، فرهنگ سازماني، نظام فناوري اطلاعات
1 - مقدمه
امروزه یکی از مهمترین و با ارزشترین سرمایههای هر سازمانی، دانش است. دانش یک نیرو محرکه برای رشد سازمانی است (آن1 و همکاران، 2009). پیتر دراکر در کتاب خود تحت عنوان جامعه پسا سرمایه داری عنوان می کند که دانش مهمترین منابع است (رادینگ2، 1383). دانش در سازمان های مدرن، مهمترین عامل در مزیت رقابتی و
نویسندۀ عهدهدار مکاتبات : حسین مومیوند hos5431@yahoo.com |
با توجه به تغییر و تحولات روزمره و پیشرفت علوم و فنون و فن آوری و برای جلوگیری از اتلاف منابع، بکارگیری مدیریت دانش در سازمآنها از اهمیت ویژهای برخوردار است و اجرای آن نیاز به برنامه و مطالعه دقیق دارد (بهیان و همکاران، 1384).
عصر کنونی دوره تحولات شتابنده و غیر قابل پیش بینی است. وضعیت مدیریت در جامعه ما بیانگر عدم توازن میان پیچیدگیهای روزافزون سازمآنها و عدم تواناییهای این سازمآنها در پیش بینی و مقابله با این تحولات و پیچیدگی هاست. سازمآنها برای مقابله با تهدیدات محیطی و استفاده از فرصت های احتمالی، ناچارند ظرفیتها و توانمندیهای درونی خود را بشناسند، نقاط ضعف را ترمیم نموده و به تقویت نقاط قوت بپردازند. مسائل و مشکلات مدیریت آن چنان پیچیده و درهم شده است که تشخیص مشکل به آسانی میسر نیست و ماهیت انسانی سازمان ها و پیچیده بودن رفتارهای کارکنان، این پیچیدگی را مضاعف نموده است. در چنین شرایطی سازمان هایی موفق و کامیاب هستند که ضمن کسب دانش و آگاهی وسیع از عوامل محیطی برای حفظ بقاء و حیات خود، بتوانند زمینه رشد و پویایی و افزایش عملکرد سازمان را بهبود و ارتقاء بخشند (رحیمی و نجفی، 1386). یکی از راه های تحقق این امر مقوله مدیریت دانش4 است.
مدیریت دانش عبارت است از فرآیند های ایجاد، جمع آوری، سازماندهی، انتشار، پالایش دائمی و بهره برداری از دانش. مدیریت دانش در یک سازمان متشکل از راهبردها و فرآیند هایی است که قادرند نیازهای دانش کل سازمان، مشتریان و کارکنان را برآورده سازند (کرمانی القریشی، 1384). مدیریت دانش از اواخر دهه 1970 مطرح گردید. مدیریت دانش به دنبال تصرف دانش، خرَد و تجربیات با ارزش افزوده کارکنان و نیز پیاده سازی، بازیابی و نگهداری دانش، به عنوان دارایی های سازمان است. به گفته پیتر دراکر5 «راز موفقیت سازمآنها در قرن 21، همان مدیریت دانش است». مدیریت دانش سازمانی می تواند از طریق توسعه منابع انسانی به عنوان یک مزیت رقابتی مورد استفاده قرارگیرد. در عصر کنونی که عصر دانایی نام گرفته، بایستی با به کار گیری دانش از شیوههای مختلف به مزیت های رقابتی پایدار دست یافت و در راه استفاده بهینه از منابع در اختیار سازمان، گام نهاد. (مارتنسون6، 1380)
در گذشته ای نه چندان دور، قدرت و مزیت رقابتی یک سازمان یا یک جامعه انسانی، دسترسی بیشتر به منابع مادی محسوب می شد. اما اکنون شرایط به کلی متحول شده و در حال حاضر اصلی ترین مزیت رقابتی برای سازمان ها توان آنها در مدیریت دانش محسوب می شود (خوانساری، 1348). در واقع «مدیریت دانایی» مقوله ای مهم تر از خود دانایی محسوب می شود که در سازمان ها به دنبال آن است تا نحوه چگونگی تبدیل اطلاعات و دانسته های فردی و سازمانی را به دانش و مهارت های فردی و گروهی تبیین و روشن کند (گلاسر7، 2003، اورمزدی، 1386). مدیریت دانش یک راه حل کلیدی جهت ایجاد مزیت رقابتی مستمر برای سازمآنها ی کسب و کار میباشد. (آرچیولی8، و ون یون9، 2009).
مدیریت دانش شیوه شناسایی، در اختیار گرفتن، سازماندهی و پردازش اطلاعات، جهت خلق دانش میباشد که پس از آن توزیع می شود و سپس در دسترس دیگران قرار می گیرد تا برای خلق دانش بیشتر استفاده شود (رادینگ، 1383).
با برنامه ریزی و استفاده از نظام های نوین مانند مدیریت دانش، اگر نتوان به تمامی اهداف، کارآیی کارکنان، افزایش سطح دانش سازمانی، به روز شدن دانش، افزایش توانایی حل مسائل و مشکلات سازمانی و دهها هدف مورد نظر رسید، لااقل می توان بخشی از آنها را محقق ساخت، ولی برای استقرار مدیریت دانش، به فراهم سازی بستر های فکری و فرهنگی، مهارتی و آموزشی، کانون های دانش و فراهم آوردن بستر های تکنولوژیک نیاز است و توجه به زیر ساخت های دانش حائز اهمیت می باشد. اساس یا بنیان های لازم برای ایجاد یک نظام، سازمان یا سازه را زیر ساخت می گویند (حسن زاده، 1386).
زیر ساخت دانش ساز و کاری است که سازمان از طریق آن دانش را مدیریت می کند و افراد در بخشهای متفاوت آن، دانش خود را از طریق این زیر ساخت تسهیم می کنند به طوری که اعضاء بتوانند از آن دانش به طور کاملأ مؤثر استفاده نمایند. مبانی زیر ساخت مدیریت دانش عبارتند از: فرآیند های دانش، فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی. متأسفانه به غم نمونههای بسیار در جهان کار، تعداد کمی از سازمان ها و شرکت ها و موسسات آموزشی به چالش توسعه استراتژیها برای مدیریت دانش و استقرار آن پرداخته اند.
هر چند در حال حاضر سازمآنهای بسیاری در زمینه توسعه دانش در سطوح مختلف سرمایه گذاری کرده و موفق بوده اند، اما سازمان های بسیار زیادی نیز با شکست مواجه شده اند. فقدان ساز و کار های صحیح ارزیابی و پیاده سازی مدیریت دانش، این سرمایه گذاری را در ذهن مدیران تنها به یک هزینه اضافی تبدیل کرده است. از این رو سازمآنها باید محیطی را برای اشتراک، انتقال و تقابل دانش در میان اعضای خود به وجود آورند و افراد را در جهت با مفهوم کردن تعاملاتشان آموزش دهند و سعی در ایجاد بستر سازی و شناسایی عوامل زمینه ساز جهت استقرار مدیریت دانش در سازمان نمایند (فایرستون و مک ال روی، 1387). از جمله عوامل زمینه ساز میتوان فرهنگ سازمانی، فرآیند های دانش و فناوری اطلاعات را نام برد. به عنوان مطالعه موردي بررسي عوامل زمینه ساز استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه يك نياز اساسي و مبرم مي باشد كه در اين پژوهش مورد مطالعه و تجزيه و تحليل قرار مي گيرد.
امروزه اغلب صاحب نظران معتقدند که شرکت مخابرات به عنوان اصلی ترین نهاد ارتباطات و فناوری اطلاعات، در جامعه به منظور مقابله با چالش های هزاره جدید، ناگزیر از ایجاد فرهنگ تسهیم دانش و بهره گیری از راهبرد کارآمد مدیریت دانش می باشد.
با توجه به اینکه مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه، هنوز نتوانسته است جایگاه خود را بیابد لذا بستر سازی و شناسایی عوامل زمینهای برای استقرار مدیریت دانش در این سازمان لازم و ضروری به نظر می رسد. به این ترتیب مسأله اساسی این پژوهش پاسخ به این سوال است که چه عواملی زمینه ساز استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه درسال 92-1391 می باشد.
با گذر از انقلاب صنعتی و ورود به هزاره جدید، مهمترین متغیر رشد همه جانبه سازمان ها دانش است. امروزه دانش یک سرمایه تلقی می شود. سازمان توسعه و همکاری اقتصادی10، بر اقتصاد دانش محور و نقش دانش در پیشرفت های اقتصادی در هزاره سوم تاکید کرده است.
تجربه چندین دهه سازمان ها گواه است که مدیریت دانش در کشور های پیشرفته در بخش خصوصی بیشتر از بخش دولتی مورد توجه قرار گرفته است، اما در کشور ایران هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی از آن غفلت شده است، به همین دلیل دولت جمهوری اسلامی ایران، توسعه مبتنی بر دانایی (دانش محور) را یکی از محور های اساسی برنامه چهارم توسعه کشور قرار داده است. در بخش اول قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1383) نیز به رشد اقتصاد ملی دانایی محور و بخش چهارم به توسعه مبتنی بر دانایی اختصاص یافته است. برای دستیابی به توسعه مبتنی بر دانایی، مدیریت دانش یک رکن است.
چنانچه دانش به طور اصولی مدیریت نشود و دانش فردی به دانش جمعی تبدیل نگردد نمی توان آن را به عنوان رکن توسعه قلمداد نمود (حسن زاده، 1386). اکنون، مناسب ترین فرصت برای توجه جدی به مدیریت دانش و استقرار آن در بخش دولتی است. پیاده- سازی مدیریت دانش در هر سازمان مستلزم وجود زمینههایی است که این زمینه ها اعم از اینکه فنی، علمی یا فرهنگی باشند بایستی به وجود آیند.
مبانی زیر ساخت مدیریت دانش، شامل نظام فناوری اطلاعات، فرآیند های دانش و فرهنگ سازمانی است که این مبانی به استفاده کامل از دانش منجر می شود. با توجه به اهمیت مدیریت دانش و فواید و مزایای فراوان استفاده از آن در سازمان های کشور، این تحقیق سعی بر آن دارد تا جهت توسعه و ارتقای عملکرد شرکت مخابرات استان کرمانشاه عوامل زمینه ای استقرار مدیریت دانش در آن سازمان را مورد بررسی قرار داده و پیشنهاد های مناسبی را جهت بکارگیری آن به منظور ارتقاء توانمندی های سازمان ارائه نماید. همچنین از طریق این تحقیق می توان به معرفی مزایا و منافع استقرار مدیریت دانش در سازمان ها پرداخت و توجه و انگیزه لازم را برای استفاده از آن در سازمان ها جلب نموده و با به کاربستن یافته هایی که از این تحقیق به دست خواهد آمد بسیاری از مشکلات سازمان را بر طرف ساخت وسایر شرکت های مخابرات استان های دیگر نیز می توانند از نتایج آن استفاده نمایند. لذا تحقیق حاضر از این جهت دارای کارکرد کاربردی می باشد. این تحقیق همچنین می تواند به شناخت و درک بیشتر مفهوم مدیریت دانش، زیرساختهای آن، فرآیندها، و چرخه- ی مدیریت دانش و سایر موارد مربوط به آن منجر شود که از این نظر میتواند به نهادينه كردن مديريت دانش كمك نمايد.
از موارد مهم اهداف اصلي انجام این تحقیق می توان به شناسایی عوامل زمینه ساز مديريت دانش و لزوم اجرای نظام مدیریت دانش و فوائد حاصل از آن درشرکت مخابرات استان کرمانشاه دانست. علاوه بر این در شركت مخابرات استان كرمانشاه كه اهميت دانش و سرمايههاي دانشي در آن نهفته نيز مشهود مي باشد، متأسفانه تا كنون برغم اينكه در ساير جوانب سرآمد شركت هاي مخابرات ساير استان ها مي باشد، در مقوله مديريت دانش گامي برنداشته است و در ابتداي راه است. لذا نياز است به اين مقوله به صورت جدي پرداخته شود و دانش سازماني را نيز جزيي از سرمايههاي حياتي و با ارزش خود قلمداد نمايد و در صدد حفظ، نگهداري، ارتقاء كشف وانتشار دانش خود باشد. همچنين اهداف فرعی نيز در اين تحقيق به شرح زير مورد انتظار است.
1 ـ تبیین ارتباط بین نظام فرایندهای دانش و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه.
2 ـ تبیین ارتباط بین فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه.
3 ـ تبیین ارتباط بین نظام فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه.
4 ـ تبیین تفاوت اثرگذاری فرهنگ سازمانی، نظام فرایندهای دانش و نظام فناوری اطلاعات در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه.
از نظر مکانی نیز، این تحقیق در شرکت مخابرات استان کرمانشاه که یکی از شرکتهای زیر مجموعه شرکت مخابرات ایران است، اجرا می گردد.
3- مفاهیم واصطلاحات
فرآیندهای دانش : منظور از فرآیند ها در مدیریت دانش، جمع آوری و سازماندهی دانش سازمانی و بهره برداری از این سرمایه های دانشی است (اورمزدی، 1386).
فرهنگ سازمانی : سیستمی از درک مشترک اعضا نسبت به سازمان می باشد و همین ویژگی سازمان را از سایر سازمان های دیگر متمایز می کند. در این سیستم اعضا درک یکسان و مشترکی از سازمان دارند (رابینز11، 1385).
فناوری اطلاعات : فناوری اطلاعات شامل محدوده ی وسیعی از اختراعات و رسانه های ارتباطی است که سیستم های اطلاعاتی و افراد را به یکدیگر مرتبط می کنند و عبارتند از : پست صدا ـ پست الکترونیکی، کنفرانس صوتی، کنفرانس ویدیویی، اینترنت، نرم افزار ها، سخت افزار ها و مانند آن. سیستم های اطلاعات و فناوری اطلاعات غالبأ در هم پیچیده هستند و معمولأ برای اشاره به آنها، اصطلاح فناوری اطلاعاتی را به کار می برند (تی سنگ12، 2002).
مدیریت دانش: شیوه شناسایی، در اختیار گرفتن، سازماندهی و پردازش اطلاعات جهت خلق دانش می باشد که پس از آن توزیع می شود و سپس در دسترس دیگران قرار می گیرد تا برای خلق دانش بیشتر استفاده شود (رادینگ13، 1383).
با توجه به مطالب بیان شده این تحقیق از لحاظ تقسیم بندی بر مبنای هدف از نوع کاربردی بوده و برای انجام آن از روش نظری/کاربردی (توصیفی-پیمایشی ) استفاده شده است. در زمینه جنبه های عملی مرتبط با موضوع و بررسی فرضیات از توزیع پرسشنامه وجمع آوری اطلاعات در جامعه آماری مورد نظر و توصیف نظرات استفاده شده است.
جامعه آماری عبارتست ازکلیه افراد، وقایع یا چیز هایی که محقق می خواهد به تحقیق درمورد آنها بپردازد، به طوری که حداقل دریک صفت مورد نظر مشترک باشند (سکاران، 1381، 296). باتوجه به قلمرو مکانی تحقیق شرکت مخابرات استان کرمانشاه، جامعه آماری شامل کارکنان دارای مدرک تحصیلی فوق دیپلم به بالای این شرکت می باشد که با استعلام از معاونت اداری وبرنامه ریزی این شرکت، تعداد آنها برابر با 370 نفر می باشد. تركيب جنسي، سني، سطح تحصيلات و سابقه كار پاسخ دهندگان به شرح زير است:
o زنان 13% نمونه مورد نظر ومردان 87% نمونه مورد نظر را تشكيل داده اند .
o ازنظرسن بيشترين درصد فراواني (33/62درصد ) مربوط به گروه سني 50-41 و كمترين درصد فراواني ( 89/3درصد) مربوط به گروه سني 30 – 20 سال مي باشد.
o ازنظر سطح تحصيلات بيشترين درصد فراواني (24/53درصد) مربوط به دارندگان مدرك ليسانس وكمترين فراواني (18/18درصد) مربوط به دارندگان مدرك فوق ليسانس مي باشد.
o ازنظر سابقه كار بيشترين درصد فراواني (23/66درصد)، مربوط به افرادي است كه بين 30-21 سال سابقه دارند و كمترين درصد فراواني (10/9 درصد ) مربوط به افرادي است كه بين 10- 1 سال سابقه داشته اند.
همچنين محدویت های در رابطه با انجام تحقيق به شرح زير قابل ذكر است:
· عدم آشنایی بسیاری از کارکنان با موضوع مدیریت دانش و همچنین عدم آشنایی بعضی از آنان با معنی و منظور برخی از گویه ها.
· با توجه به این که تحقیق حاضر در سطح کارکنان شرکت مخابرات استان کرمانشاه انجام شده است، پاسخگویی به سوالات پرسشنامه نوعاً با محدودیت ها و مشکلات خاص خود همراه بود.
· ویژگی های شخصیتی متفاوت کارکنان وتأثير این ویژگی ها در تکمیل پرسشنامه.
· خستگی، مشغله کاری وبی انگیزه بودن افراد در هنگام پاسخ دادن به سوالات و تکمیل پرسشنامه.
6- روش نمونه گیری و نمونه آماری تحقیق
در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده می گردد و از آنجا كه چارچوب جامعه آماري ما محدود و در دسترس مي باشد، حجم نمونه آن متناسب با تعداد افراد جامعه با استفاده از فرمول کوکران محاسبه می شود.
فرمول حجم نمونه
حجم نمونه تعيين شده با استفاده از فرمول ياد شده 77 مي باشد.
در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه به عنوان یکی از متداول ترین ابزار های جمع آوری اطلاعات درتحقیقات پیمایشی، عبارتست از مجموعه ای از پرسش های هدف دار که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون، نظر، دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می دهد.
پرسشنامه این تحقیق که به صورت حضوری توزیع گردید شامل 44 سوال می باشد.
برای مقیاس بندی پاسخ سوالات پرسشنامه در این تحقیق از طیف لیکرت استفاده شده است.
[1] . Ahn & Park & Gung
[2] . Rading
[3] . probst
[4] . Knowledge Management
[5] . Peter Druker
[6] . Martentsoon
[7] . Glasser
[8] . Ardichvili
[9] . Wonyoon
[10] . OECD
[11] . Robbins
[12] . Tsang
[13] . Rading
جدول 1 : نحوه امتیاز دهی به پاسخها 1
گزینه ها | خیلی کم | کم | متوسط | زیاد | خیلی زیاد |
امتیازات | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
جدول 2: آلفای کرونباخ براي قابليت اعتماد با استفاده از نرم افزار SPSS
تعداد | آلفای کرونباخ |
44 | 878/. |
این طیف یک مقیاس فاصله ای است که از تعدادی عبارت وگزینه های جوابیه تشکیل شده است. از طریق این مقیاس می توان حساسیت، نگرش، تعلق، باور و احساسات پاسخگو را تعیین کرد (خاکی، 1378: 258). نحوه امتیاز دهی به پاسخها در جدول (1) نشان داده شده است.
8- معرفی متغیر های پژوهش
در این پژوهش عوامل زمینه ساز به عنوان متغیرمستقل و استقرار مدیریت دانش متغیر وابسته می باشد. متغیرهای مربوط به عوامل زمینه ساز استقرار مدیریت دانش شامل: فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی و فناوری اطلاعات می باشند.
چون دراین تحقیق، ابزار جمع آوری اطلاعات و اندازه گیری متغیر ها، پرسشنامه است، روایی پرسشنامه از اهمیت خاصی برخوردار است. طرح پرسش های درست با عباراتی که ابهام آن به حداقل ممکن برسد، شرط اساسی برای روایی پرسشنامه است (بست 235، 1371). بنابراین برای افزایش روایی ابزار پژوهش دراین تحقیق درابتدا متغیرهای تحقیق شناسایی و براساس آنها، پرسشنامه تهیه شد. بعد از تهیه پرسشنامه اولیه، با اساتید راهنما و مشاور، مشورت گردید و پس از دریافت نظرات و پیشنهادات اصلاحی، سوالاتی که نقص داشتند مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفتند وسوالات نامناسب حذف و سوالات دیگری جایگزین آنها شد و در بین تعدادی از افراد جامعه آماری توزیع وجمع آوری شد. بدین وسیله روایی پرسشنامه مشخص گردید و بارها اصلاحاتی درآن صورت گرفت در نهایت پس از اطمینان از این که پاسخ گویان سوالات را درک کرده اند و مشکلی در پرسشنامه نیست، پرسشنامه نهایی جهت اجرا در جامعه آماری تهیه گردید.
یکی از ویژگی های ابزار اندازه گیری (که در این تحقیق پرسشنامه است) پایایی آن است. مفهوم یادشده با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه گیری درشرایط یکسان تاچه اندازه نتایج یکسانی بدست می دهد.
برای محاسبه ضریب قابلیت پایایی، شیوه های مختلفی بکار برده میشود که از آن جمله می توان به اجرای دوباره (باز آزمایی)، روش موازی (همتا) روش تصنیف (دو نیمه کردن عبارت پرسشنامه و محاسبه همبستگی نمرات دو دسته) و روش آلفای کرونباخ اشاره کرد.
در این تحقیق برای اندازه گیری پایایی (اعتبار) ابزار اندازه گیری (پرسشنامه)، از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که با استفاده از نرم افزار SPSS محاسبه میگردد. هرچه قدر درصد بدست آمده به 100 درصد نزدیکتر باشد، بیانگر قابلیت اعتماد بیشتر پرسشنامه است. قابل ذکر است که ضریب الفای کمتر از 60 درصد معمولاً ضعیف تلقی می شود، دامنه 70 درصد قابل قبول و بیش از80 درصد خوب تلقی میگردد. البته هرچند ضریب اعتماد به عدد یک نزدیکتر باشد، بهتر است (سکاران، 1381، 385). آلفای کرونباخ با استفاده از نرم افزار SPSS در جدول (2) نشان داده شده است. مطابق جدول (2) آلفای کرونباخ برابر 878/0، است که ضریب پایایی بسیارخوبی است که این خود مبين پایایی تحقیق است.
جدول 3: آزمون نرمال بودن و نرمال نبودن براساس آماره کولموگروف اسمیرنوف متغيرهاي فرهنگ سازمانی، فناوری اطلاعات، فرآیندهای دانش و مدیریت دانش
فرهنگ سازمانی | فناوری اطلاعات | فرآیندهای دانش | مدیریت دانش |
|
894/3 | 393/2 | 767/0 | 900/0 | مقدارآماره آزمون کولموگروف اسمیرنوف |
000/0 | 000/0 | 597/0 | 393/0 | مقدار سطح معناداری Sig. (2-tailed) |
جدول 4: ضریب همبستگی بين نظام فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش در شركت مخابرات كرمانشاه
متغیرها | تعداد N | ضریب همبستگي R | سطح معناداری |
فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش | 77 | 854/0 | 01/0 |
11- روش تجزیه وتحلیل دادها
تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از اجرای آزمون (پرسشنامه پژوهشی) به دو صورت توصیفی وتحلیلی (آماراستنباطی) صورت گرفته است. در پژوهش حاضر برای بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل (نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی و نظام فناوری اطلاعات) و متغیر وابسته (مدیریت دانش)، از روش ضریب همبستگی اسپیرمن و برای بررسی نقش تعین کنندگی و تفاوت تأثير مؤلفههای مدیریت دانش در استقرار مدیریت دانش، از آزمون کروسکال - والیس استفاده گردید. برای بررسی فرضیات پژوهش از نرم افزار SPSS استفاده شده و تحلیلهای مربوطه صورت گرفته است.
یکی از پیش فرض های اساسی در تجزیه تحلیل داده ها و بررسی فرضیات پژوهش، بررسی فرض نرمال بودن یا نرمال نبودن توزیع داده های تحقیق است، لذا از روش کولموگروف اسمیرنوف برای تعیین وضعیت نرمال بودن یا نبودن استفاده شد. مطابق جدول (3) توزيع متغیرهای مدیریت دانش و فرآیندهای دانش نرمال است اما توزیع متغیرهای فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی در سطح معنی داری (01/0) نرمال نیست. اگر مقدار معنی داری آزمون کمتر از05/0 باشد متغیر نرمال نیست و اگر بیشتر از 05/0 باشد متغیر نرمال است.
12- تجزیه و تحلیل رابطه بين نظام فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش
با توجه به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نظرات پاسخدهندگان پیرامون وجود رابطه معنادار بین نظام فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه، که براساس آزمون فرض ضریب همبستگی اسپیرمن انجام شده است، نشان می دهد که:
H0 : r ≤ 50
H1 : r > 50
H0 =بین نظام فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه در حد متوسط رابطه وجود دارد.
H1 = بین نظام فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه بیش از حد متوسط رابطه وجود دارد.
بين نظام فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش در شركت مخابرات استان كرمانشاه همبستگي قابل قبولي وجود دارد (جدول، 4). با توجه سطح معناداری 01/0 یا همان سطح اطمینان 99/0، نتايج پاسخ دهندگان نشان ميدهد كه رابطه معنادار بین نظام فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه وجود دارد.
13- تجزیه و تحلیل فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش
تجزیه وتحلیل نتایج حاصل از نظرات پاسخ دهندگان پیرامون وجود رابطه معنادار بین فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه، که براساس آزمون فرض ضریب همبستگی اسپیرمن انجام شده است، نشان می دهد که :
H0 : r ≤ 50
H1 : r > 50
H0 = بین فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه در حد متوسط رابطه وجود دارد.
H1 = بین فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه بیش از حد متوسط رابطه وجود دارد.
تحليل آماري نتايج حاصل از تعداد 77 نفر پاسخ دهندگان حاكي از آن است كه در سطح معناداری 01/0 یا همان سطح اطمینان 99/0 رابطه بسيار خوبي بین فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه وجود دارد (جدول، 5).
14- تجزیه و تحلیل رابطه بين نظام فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت دانش
با توجه به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نظرات پاسخ دهندگان پیرامون وجود رابطه معنادار بین نظام فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه، که براساس آزمون فرض ضریب همبستگی اسپیرمن انجام شده است، نشان می دهد که :
H0 : r ≤ 50
H1 : r > 50
H0 = بین نظام فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه در حد متوسط رابطه وجود دارد.
H1 = بین نظام فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه بیش از حد متوسط رابطه وجود دارد.
تحليل آماري نتايج حاصل از تعداد 77 نفر پاسخ دهندگان حاكي از آن است كه در سطح معناداری 01/0 یا همان سطح اطمینان 99/0 رابطه قابل قبولي بين نظام فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه وجود دارد (جدول، 6).
15- تجزیه و تحلیل رابطه بين فرهنگ سازمانی، نظام فرآیندهای دانش و نظام فناوری اطلاعات در استقرار مدیریت -دانش
براي مقايسه تأثير هر یک از متغیرهای نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه، از آزمون ناپارامتری کروسکال- والیس که معادل آنالیز واریانس در مبحث پارامتری است، استفاده شد. تحليل نتايج براساس آزمون ناپارامتری کروسکال- والیس نشان می دهد که:
H0 : µ1=µ2=µ3
H1 : µ1≠µ2≠µ3
H0 = میزان تأثير هر یک از متغیرهای (نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات) در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه برابر است.
H1 = میزان تأثير هر یک از متغیرهای (نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات) در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه نیست.
تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از نظرات پاسخ دهندگان پیرامون میزان تأثير هر یک از متغیرهای (نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات) در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه براساس آزمون کروسکال - والیس مطابق جدول (7) نشان می دهد که مقدار معنی داری آزمون برابر صفر است و چون این مقدار از 05/0 کمتر است در نتیجه فرض برابری میانگین تأثير متغیرهای نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات) در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه در سطح خطای 05/0 مورد تأیید نیست. این مطلب بدان معنی است که اختلاف معناداری در بین میانگین نظرات پاسخ دهندگان پیرامون میزان تأثير هر
یک از متغیرهای نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه وجود دارد. مقادیر میانگین رتبهای بدست آمده از آزمون کروسکال - والیس، برای متغیرهای نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات به ترتیب برابر 65/49 ، 06/134 و 29/164 است (جدول، 8). یعنی این که میزان تأثير هر یک از متغیرهای نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه برابر نیست.
جدول 5: ضریب همبستگی بين فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش در شركت مخابرات كرمانشاه
متغیرها | تعداد N | ضریب همبستگي R | سطح معناداری Sig. (2-tailed) |
فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش
| 77 | 915/0 | 01/0 |
جدول 6: ضریب همبستگی بين بين نظام فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت دانش در شركت مخابرات كرمانشاه
متغیرها | تعداد N | ضریب همبستگي R | سطح معناداری |
نظام فناوری اطلاعات و مدیریت دانش | 77 | 812/0 | 01/0 |
جدول 7 - مقادیر آزمون کروسکال - والیس برای مقايسه تأثير هر یک از متغیرهای نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه
مقدار k2 | درجه آزادی | مقدار معنی داری |
751/130 | 2 | 00/0 |
جدول 8 - مقادیر میانگین رتبهای متغیر های مستقل نظام فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی، نظام فناوری اطلاعات در استقرار مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه در آزمون کروسکال- والیس
میانگین رتبه | متغیر های مستقل |
65/49 | فرآیند های دانش |
06/134 | فناوری اطلاعات |
29/164 | فرهنگ سازمانی |
16- نتيجه گيري
1- بین نظام فرآیندهای دانش و استقرار مدیریت دانش همبستگی قابل قبولی (854 /.= r) وجود دارد. وجود فرآیندهای دانش مي تواند زمينه استقرار مديريت دانش درشركت مخابرات استان كرمانشاه را فراهم نمايد و هرچه پردازش و تبادل دانش در اين شرکت بهتر صورت بگيرد زمينه استقرار مديريت دانش درآن نيز بيشتر فراهم مي شود.
2 - بین فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش، همبستگی بسيار خوبی(915/. = r) وجود دارد. يعني وجود فرهنگ سازمانی درشركت مخابرات استان كرمانشاه مي تواند زمينه استقرار مديريت دانش درآن شرکت را فراهم نمايد .
3 – همچنين بین نظام فناوری اطلاعات و استقرار مدیریت دانش، همبستگی قابل قبولی (812/. =r) وجود دارد. يعني وجود نظام فناوری اطلاعات درشركت مخابرات استان کرمانشاه مي تواند زمينه استقرار مديريت دانش درآن شرکت را فراهم نمايد .
4 - مقادیر میانگین رتبه ای بدست آمده در آزمون کروسکال - والیس برای هر یک از متغیر های فرآیندهای دانش، فرهنگ سازمانی و فناوری اطلاعات به ترتیب برابر 65/49 ، 06/134 و 29/164 است.
منابع 1. بهیان، مینا. (1384). تحلیلی بر میزان استفاده و تاثیر انواع آموزش ها در ارتقای دانش و مهارت کارکنان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان. 2.پروبست، گیلبرت، روب، استفان، مهادت و کای. (1385). مدیریت دانش، ترجمه علی حسینی خواه، تهران: نشر یسطرون. 3. پیروی، فرزاد. (1386). طراحی سیستم مدیریت دانش با استفاده از تکنولوژی سیستم های چند عاملی ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران. 4.حسن زاده، محمد. (1386). مدیریت دانش، مفاهیم وزیر ساخت ها ، تهران نشر کتابدار. 5. حسن زاده، محمد. (1385). بررسی زیر ساخت مدیریت
7. حسن زاده، محمد. (1383الف). نقش کتابداران واطلاع رسانان در مدیریت دانش سازمان ها. فصلنامه کتاب شماره 59 ،ص103. 8. خوانساری، جیران. (1384). بررسی وضعیت مدیریت دانش در کتابخانه های تخصصی امور برق وزارت نیرو و ارائه الگوی پیشنهادی، پایان نامه دکتری کتابداری و اطلاع رسانی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی . 9. رادينگ، آلن. (1383) مديريت دانش، ترجمه محمد حسين لطيفي، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت . 10. رحيمي، حميد و نجفي، محمد. (1386). مديريت دانش درسازمان هاي آموزشي، تهران: انتشارات جاودانه، جنگل. 11. فايرستون، ژوزف و مك الروي، مارك. (1387). مباحث كليدي در مديريت دانش جديد، ترجمه احمد جعفر نژاد خديجه سفيري، تهران: موسسه ي كتاب مهربان نشر، ص18-4. 12. كرماني القريشي، محمد رضا. (1383). امكان سنجي استقرار مديريت دانش در صنعت فولاد كشور. مورد مطالعه: شركت ذوب آهن اصفهان، پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه اصفعان . 13. مارتنسون، ماريا. (1380). بررسي نقادانه مديريت دانش به عنوان ابزار مديريت. ترجمه م، مجدم، ماهنامه تدبير، شماره 11، ص 103 -86.. 14. رادينگ، آلن. (1383) مديريت دانش، ترجمه محمد حسين لطيفي، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت. 15. Ahn,Y., Park,S. and Jung, Y. (2009). A case study on knowledge management of Busan Metropoliation City. Advances in Developing. Hutuman Resources, Sanfrancisco. Vol.11, pp. 388-391. 16. Ardichvili, A. ,Yoon, S. and Won Yoon, A. (2009). Designing integrative knowledge management system: Theoretical considerations and practical application. Advances in Developing Human Resources, Sanfrancisco. Vol,11,pp. 30-34. 17. Earl, M.J. and Scott, I.A. (2007). What is a chief knowledge officer? Sloan Management Review, Vol.11, No. 2, pp. 431- 442. 18. Hahn, J. and Wang,T. (2009). Knowledge managemet systems and organizationl knowledge processing. Challenges: A Filed Experiment. Krannert Graduate School of Management, Purdue University. 19. Martensson, M. (2000). A critical review of knowledge management as a management tool. Journal of Knowledge Management, Vol,4.No,3,pp. 68-89. 20. Yang,J. and Wan.C.(2003). Advancing organizational effectiveness and knowledge management implementation tourism management, Journalof Management, , Vol3.No 7.pp. 10-22.
|
مقادیر میانگین رتبه ای متغیر های مذبور نشان دهنده میزان تأثير هر یک از این متغیرها می باشد.
بنابراين تأثير سه متغیر فرآیندهای دانش، فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی متفاوت است. نظام فرآیندهای دانش، بیشترین تأثير و فرهنگ سازمانی، کمترین تأثير را دراستقرار و پیاده سازی مدیریت دانش در شرکت مخابرات استان کرمانشاه دارد.
17- پیشنهادات
با توجه به اهمیت وضرورت موضوع پیشنهاد می شود:
1 -تحقیق درباره این موضوع در سایر شرکت های مخابرات نیز صورت گیرد تا محدودیت تعمیم نتایج مرتفع گردد.
2 - تأثيرات برنامه های مدیریت دانش بر عملکرد شرکت بررسی شود.
3- چار چوبی جهت پیاده سازی مدیریت دانش در شرکت های مخابرات ارائه شود.
4- مدل مناسبی جهت اجرای چرخه مدیریت دانش در شرکت های مخابرات طراحی شود.
5- چالش های موجود در سر راه شرکت های مخابرات برای پیاده سازی مدیریت دانش بررسی شود.
6- در انجام تحقیقات مشابه به محدودیت ها و مشکلات مطرح شده توجه شود.
دانش در دولت جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه دکتری علوم کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.
6. حسن زاده، محمد. (1384). مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش: رویکردی مقایسه ای، مجله اطلاع شناسی، شماره 12،ص7 .
7.حسن زاده، محمد. (1383الف). نقش کتابداران واطلاع رسانان در مدیریت دانش سازمان ها. فصلنامه کتاب شماره 59 ،ص103.
8. خوانساری، جیران. (1384). بررسی وضعیت مدیریت دانش در کتابخانه های تخصصی امور برق وزارت نیرو و ارائه الگوی پیشنهادی، پایان نامه دکتری کتابداری و اطلاع رسانی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی
9.رادينگ، آلن. (1383) مديريت دانش، ترجمه محمد حسين لطيفي، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت .
10. رحيمي، حميد و نجفي، محمد. (1386). مديريت دانش درسازمان هاي آموزشي، تهران: انتشارات جاودانه، جنگل.
11.فايرستون، ژوزف و مك الروي، مارك. (1387). مباحث كليدي در مديريت دانش جديد، ترجمه احمد جعفر نژاد خديجه سفيري، تهران: موسسه ي كتاب مهربان نشر، ص18-4.
12.كرماني القريشي، محمد رضا. (1383). امكان سنجي استقرار مديريت دانش در صنعت فولاد كشور. مورد مطالعه: شركت ذوب آهن اصفهان، پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه اصفعان .
13.مارتنسون، ماريا. (1380). بررسي نقادانه مديريت دانش به عنوان ابزار مديريت. ترجمه م، مجدم، ماهنامه تدبير، شماره 11، ص 103 -86..
14.رادينگ، آلن. (1383) مديريت دانش، ترجمه محمد حسين لطيفي، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
15. Ahn,Y., Park,S. and Jung, Y. (2009). A case study on knowledge management of Busan Metropoliation City. Advances in Developing. Hutuman Resources, Sanfrancisco. Vol.11, pp. 388-391.
16. Ardichvili, A. ,Yoon, S. and Won Yoon, A. (2009). Designing integrative knowledge management system: Theoretical considerations and practical application. Advances in Developing Human Resources, Sanfrancisco. Vol,11,pp. 30-34.
17.Earl, M.J. and Scott, I.A. (2007). What is a chief knowledge officer? Sloan Management Review, Vol.11, No. 2, pp. 431- 442.
18. Hahn, J. and Wang,T. (2009). Knowledge managemet systems and organizationl knowledge processing. Challenges: A Filed Experiment. Krannert Graduate School of Management, Purdue University.
19. Martensson, M. (2000). A critical review of knowledge management as a management tool. Journal of Knowledge Management, Vol,4.No,3,pp. 68-89.
20.Yang,J. and Wan.C.(2003). Advancing organizational effectiveness and knowledge management implementation tourism management, Journalof Management, , Vol3.No 7.pp. 10-22.