ارائه مدل ارزش آفرینی در اکوسیستم کارآفرینی فناوری اطلاعات و ارتباطات
محورهای موضوعی :
محسن پازری
1
(دانشجوی دکتری مدیریت کارآفرینی فناوری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات )
منیژه حقیقی نسب
2
(دانشیار دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا-تهران)
جمشید عدالتیان شهریاری
3
(استادیار دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تهران مرکزی)
کلید واژه: فرایند کارآفرینی, اکوسیستم کارآفرینی, فرایند نوآوری, ارزش آفرینی, فناوری اطلاعات و ارتباطات,
چکیده مقاله :
فرایند کارآفرینی همواره با عدم قطعیت و ریسک پذیری همراه بوده است بنحویکه میتوان گفت خطرپذیری این فرایند بخشی پذیرفته شده از آن تلقی می شود. بکارگیری دانش و فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش این عدم قطعیت بسیار موثر است . هدف از این پژوهش ارائه مدل ارزش آفرینی در حوزه فاوا است بنحویکه فعالیت های اساسی ارزش آفرینی در اکوسیستم فاوا و بازیگران مرتبط با هر فعالیت تعیین گردد. براى اين منظور با بهره گيرى از ادبیات موضوع و تحلیل فراترکیب ، دو مولفه اکوسیستم کارآفرینی (فعالیتها و بازیگران) شناسایی و سپس با استفاده نظرسنجی خبرگان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیتهای اصلی برگزیده شد. بر اساس نتايج اين تحليل یک مدل مفهومی براى تبیین فعالیتهای کارآفرینی ICT محور مشتمل بر 12 فرضيه طراحى گرديد. در گام بعدی این مدل با استفاده از مدل-سازی معادلات ساختاری در جامعه آماری پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات (پارک سجاد) مورد آزمون قرار گرفت که منجر به شناسایی 10 مسیر با بیشترین ضریب بارعاملی شد. سپس سازه هاى نهایی مدل با روش تحليل عاملى تاییدی شامل 11 مرحله و 48 فعالیت استخراج شد. در مرحله نهایی ارتباط بازیگران و فعالیتها باتوجه به تحلیل فراترکیب در قالب نمودار پای رسم شد.
The entrepreneurial process has always been associated with uncertainty and risk-taking, so it can be said that the risk-taking of this process is considered an accepted part of it.Applying information and communication technology (ICT) is very effective in reducing this uncertainty. The purpose of this study is to present a value co-creation model in the field of ICT so that the basic value creation activities in the ICT ecosystem and the actors associated are determined with each activity. For this purpose, using the subject literature and meta-synthesis were identified activities and actors of the entrepreneurial ecosystem and then the main activities were selected using a survey of ICT experts. Based on the results of this analysis, a conceptual model was designed to explain ICT-based entrepreneurial activities consisting of 12 hypotheses. This model was tested using structural equation modeling in the ICT Park (Sajjad Park), which led to the identification of 10 paths with the highest factor load factor.Then, the final structures of the model were extracted by confirmatory factor analysis method including 11 stages and 48 activities. finally, the relationship between the actors and the activities was drawn in the form of a pie chart according to the meta-analysis.
[1] قاسم¬زاده، مریم، سلاطین، پروانه، (1398). تأثیر فناوري اطلاعات و ارتباطات بر کارآفرینی، فصل¬نامه اقتصاد و تجارت نوین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، فصلنامۀ ، 14(1) ، 107-128.
[2] سادات ظهیرالدینی، مینو، حسن زاده، محمد، (1399) ارزیابی وضعیت کارآفرینی ایران بر اساس گزارشات دیده بان جهانی کارآفرینی و موسسه جهانی کارآفرینی و توسعه طی چهار سال اخیر ، فصلنامه رویکردهاي پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداري، 37 (7)،
[5] Schumpeter, J. A. (1934). The theory of economic development. Harvard economic studies, vol. XLVI. Harvard Economic Studies.
[8] Bolton, W., Thompson, J. (2000). Entrepreneurs: Talent, temperament, technique. Oxford: Butterworth Heinemann.
[9] Shane, S. (2003). A General Theory of Entrepreneurship. In A General Theory Of Entrepreneurship: The Individual-Opportunity Nexus. Edward Elgar Publishing.
[10] Chen, G., Gully, S. M., Eden, D. (2000). General self-efficacy and self-esteem are distinguishable constructs. Paper presented at the 60th Annual Meeting of the Academy of Management, Toronto.
[11] Kirzner, I. (1979). Perception, opportunity, and entrepreneurship. Chicago: University of Chicago.
[12] Begley, Thomas M., Boyd, David P. (1987). sychological characteristics associated with performence in entrepreneurial firms and smaller businesses ,Journal of Business Venturing, 2(1), 79-93.
[13] Venkataraman, Sankaran.(2002). Stakeholder value equilibration and the entrepreneurial process, The Ruffin Series of the Society for Business Ethics,3, 45-57.
[14] Shane, S & Venkataraman, S. (2000). The promise of entrepreneurship as a field of research. Academy of Management Review, 25(1) : 217-226.
[15] Thomas, D W Llewellyn, Autio Erkko (2015). The Processes of Ecosystem Emergence, In: Humphreys, John, Academy of Management: 75th Annual Meeting Proceedings, Vancouver: Tongji University School of Economics and Management.
[16] Spigel, B. (2017). The Relational Organization of Entrepreneurial Ecosystems, Entrepreneurship Theory and Practice, 41(1), 49–72.
[17] Davidsson, Per (2005).The entrepreneurial process as a matching problem, In: 65th Annual Meeting Proceeding. Vancouver: Tongji University School of Economics and Management.
[18] Bhave, M. P. (1994). A process model of entrepreneurial venture creation. Journal of Business Venturing, 9, 223-242.
[19] de Koning, A. (2003). Opportunity development: a socio-cognitive perspective. In J. Katz & D. Shepherd (Eds.), Advances in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth. Cognitive Approaches to Entrepreneurship Research (6, 265-314). Oxford, UK: Elsevier/JAI Press.
[20] Hisrich, Robert D., Ramadani, Veland, (2017). Effective Entrepreneurial Management Strategy, Planning, Risk Management, and Organization, Switzerland: Spring.
[21] Gaglio, C. M. (1997). Opportunity identification: Review, critique and suggested research directions. In J. Katz & J. Brockhaus (Eds.), Advances in Entrepreneurship, Firm Emergence, and Growth( 3, 139-202). Greenwich, CT: JAI Press.
[22] Rabelo, R.J.; Bernus, P. A.(2015). holistic model of building innovation ecosystems. IFAC Pap. Online, 48, 2250–2257.
[23] Sarasvathy, S. D. (2008). Effectuation: Elements of entrepreneurial expertise . Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing.
[24] Alvarez, S.A., Barney, J.B., Anderson, P. (2013). Forming and exploiting opportunities: the implications of discovery and creation processes for entrepreneurial and organizational research. Organ. Sci. 24 (1), 301–317.
[25] Alvarez, S. A., & Barney, J. B. (2007). Discovery and creation: alternative theories of entrepreneurial action. Strategic Entrepreneurship Journal, 1(1–2), 11–26.
[26] Blank, S. (2013). Why the lean start-up changes everything, Harvard Business Review, 91(5), 63–72.
[27] Moore, J. F. (1993). Predators and prey: A new ecology of competition. Harvard Business Review, 71(3), 75-86.
[28] Dedehayir, O., Mäkinen, S. J., Ortt, J. R. (2016). Roles during innovation ecosystem genesis: A literature review, Technological Forecasting and Social Change, 136, 18-29.
[29] Galateanu Avram, E., Avasilcai, S. (2018). Co-creators in innovation ecosystems. Part I: the case of creative industries. IOP Conf.: Mat Sc. Eng. 400, 1–8.
[30] Keskin, D., Diehl, J. C., & Molenaar, N. (2013). Innovation process of new ventures driven by sustainability. Journal of Cleaner Production. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2012.05.012.
[31] Eisenmann, T. R. 2008. Managing proprietary and shared platforms. California Management Review, 50(4): 31-53.
[32] Parrish, B.D., (2007). Sustainability Entrepreneurship: Design Principles, Processes and Paradigms. Doctoral dissertation. University of Leeds, Leeds.
[33] Autio, E., & Thomas, L. D. W. 2014. Innovation ecosystems: Implications for innovation management. In M. Dodgson, D. M. Gann, & N. Phillips (Eds.), The oxford handbook of innovation management: 204-228. Oxford, UK: Oxford University Press
. [34] Gawer, A. ,Cusumano, M. (2014). Industry platforms and ecosystem innovation. Journal of Product Innovation Management, 31(3), 417-433.
[35] Thomas, L. D. W., Autio, E., & Gann, D. M. (2014). Architectural leverage: Putting platforms in context. Academy of Management Perspectives, 28(2), 198-219.
[36] Shaw, E., McFadzean, E., O'Loughlin, A.(2005), Corporate entrepreneurship and innovation part 1: the missing link, European Journal of Innovation Management, 8(3), 350-372.
[37] Hitt, M.A., Hoskisson, R.E. and Kim, H. (1997), International diversification: effects on innovation and firm performance in product-diversified firms, Academy of Management Journal, 40(4), 767-98.
[38] Li, H. and Atuahene-Gima, K. (2001), “Product innovation strategy and the performance of new technology ventures in China”, Academy of Management Journal, 44(6), 1123-34.
[39] Tidd, J., Bessant, J. and Pavitt, K. (2001), Managing Innovation: Integrating Technological Market and Organizational Change, 2nd ed., John Wiley & Sons, Chichester.
[40] Braganza, A. and Ward, J. (2001), “Implementing strategic innovation: supporting people over the design and implementation boundary”, Strategic Change, 10(2), 103-13.
[41] Amit, R., Glosten, L. and Muller, E. (1993), “Challenges to theory development in entrepreneurship research”, Journal of Management Studies, 30(5), 815-34.
[42] Rothwell, R. (1992), “Developments towards the fifth generation model of innovation”, Technology Analysis and Strategic Management,4(1),73-6.
[43] Koontz, Harold, Weihrich, Heinz(1990). Essentials of Management, 10th ed. Chennai: Tata McGraw Hill Education, 2015, 540 pp., Rs. 647, ISBN: 978-9-3392-2286-4.
[44] Talmar, Madis, Walrave, Bob, Podoynitsyna, Ksenia S., Jan, Holmstr€om, Romme, A.Georges L., (2018). Mapping, analyzing and designing innovation ecosystems: theEcosystem Pie Model. Long. Range Plan. 101850https://doi.org/10.1016/j.lrp.2018.09.002.
[45] Helman, Joanna.(2020). Analysis of the Local Innovation and Entrepreneurial System Structure Towards the ‘Wrocław Innovation Ecosystem’ Concept Development.
[46] Cooper, R. G. 1990. Stage-Gate systems: A new tool for managing new products. Business Horizons 33(3): 44–54.
[47] ANDE. (2013). Entrepreneurial Ecosystem Diagnostic Toolkit. Retrieved from http://www.aspeninstitute.org/publications/entrepreneurial-ecosystem-diagnostictoolkit.
[48] Dodgson, Mark, Gann, M. David, Ammon, J.,Salter, (2008). The Management of Technological Innovation: Strategy and Practice: Strategy and Practice, Oxford University Press, ISBN 9780199208524.
[49] Rochet, J. C., & Tirole, J. 2006. Two-sided markets: A progress report. RAND Journal of Economics, 37(3): 645-667.
دو فصلنامه علمي فناوري اطلاعات و ارتباطات ایران | سال سیزدهم، شماره‌هاي49و50، پاییز و زمستان 1400 صص: 195_212 |
|
ارائه مدل ارزش آفرینی در اکوسیستم کارآفرینی
فناوری اطلاعات و ارتباطات
محسن پازری* منیژه حقیقی نسب**1 جمشید عدالتیان شهرياری***
*دانشجوی دکتری مدیریت کارآفرینی فناوری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
**دانشیار دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا
***استادیار دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
تاریخ دریافت: 19/12/1399 تاریخ پذیرش: 18/02/1400
نوع مقاله: پژوهشی
چکیده
هدف اصلی از کارآفرینی ارزش آفرینی است اما فرایند کارآفرینی همواره با عدم قطعیت و ریسک پذیری همراه بوده است. ایجاد اکوسیستم کارآفرینی فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) و استفاده از توانمندیهای همه ذینفعان برای ارزش آفرینی(ارزش آفرینی مشترک) در کاهش این عدم قطعیت بسیار موثر است. هدف از این پژوهش ارائه مدل ارزش آفرینی در حوزه فاوا است بنحویکه در این مدل فعالیت های اساسی و بازیگران اکوسیستم کارآفرینی فاوا که عامل ارزش آفرینی برای همه ذینفعان می شوند مشخص گردد. براى اين منظور با بهرهگيرى از ادبیات موضوع و تحلیل فراترکیب، نمونههای بسیاری از دو مولفه اکوسیستم کارآفرینی (فعالیتها و بازیگران) استخراج شد و سپس با استفاده از نظرسنجی خبرگان فاوا مراحل، فعالیتها و بازیگران اصلی فرایند کارآفرینی شامل 12مرحله، 48 فعالیت و 12 بازیگر انتخاب شدند. و یک مدل مفهومی براى فرایند ارزش آفرینی در اکوسیستم کارآفرینی فاوا طراحى گرديد. در گام بعدی این مدل مفهومی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری در جامعه نمونه پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات (پارک سجاد) مورد آزمون قرار گرفت. در مرحله نهایی ارتباط بازیگران و فعالیتهای مرتبط با آنها در اکوسیستم کارآفرینی فاوا در قالب نمودار پای رسم شد. مدل ارائه شده می تواند به کارآفرینان در تبیین فعالیتها، تخصیص منابع، برنامهریزی و اطمینان از ارزش آفرینی در کارآفرینی اکوسیستم فاوا کمک کند.
واژگان کلیدی : فرایند کارآفرینی، اکوسیستم کارآفرینی، ارزش آفرینی، فناوری اطلاعات و ارتباطات
[1] نویسنده مسئول : منیژه حقیقی نسب mhaghighinasab@alzahra.ac.ir
1. مقدمه
در بافتار کارآفرینی مفهوم ارزش آفرینی1 را میتوان تولید ثروت، ایجاد کسب و کار، گسترش فناوری و ایجاد اشتغال درنظر گرفت. به عبارت دیگر هر گروه از ذینفعان اکوسیستم کارآفرینی ممکن است مفهوم مورد انتظار خود را نسبت به ارزش داشته باشند، اما برای اطمینان از موفقیت فرایند کارآفرینی باید ارزش آفرینی در کل اکوسیستم مدنظر قرار گیرد بدین ترتیب همه ذینفعان اکوسیستم کارآفرینی از مزیت آن برخوردار خواهند شد و انگیزه لازم برای استفاده از توانمندیهای خود در پیشبرد اهداف کارآفرینی را خواهند داشت . از سویی فاوا باعث ایجاد فرصتهای زیادی برای ذینفعان کارآفرینی شده است. آمارها نشان می دهند کسب و کارهای نوآفرین2 بسیاری، از این فناوری برای خلق محصول و ارزش آفرینی استفاده کردهاند. بررسی دیدهبان جهانی کارآفرینی GEM نشان میدهد که حدود 40% از کارآفرینان از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای کشف و بهرهبرداری از فرصتها استفاده می کنند [1]، از سویی بررسی همین نهاد نشان داده است که تعداد موارد کارآفرینی که از مرحله نوپا به مرحله تثبیت شده3 رسیده اند تنها 33 درصد بوده است [2] و بسیاری از کارآفرینان با عدم موفقیت مواجه می شوند. فاصله چشمگیر بین تعداد کارآفرینان نوپا و تثبیت شده بیانگر آن است که در بسیاری از موارد کارآفرینان نتوانستهاند فرایند کارآفرینی را کامل کنند، مطالعات کارآفرینی نشان میدهد فعالیتهای کارآفرینی براساس خلاقیتهای فردی کارآفرینان و امکانات محیطی انجام می شوند. معمولا این فعالیتها شناخته شده نیستند و براساس نظرات و توانمندی کارآفرینان انتخاب و اجرا می شوند. میزان عدم موفقیت کارآفرینان این سوال را ایجاد کرده است که آیا مدل یا الگویی وجود دارد که کارآفرینان با تاکید بر آن بتوانند فرایند کارآفرینی را با اطمینان طی کنند و با استفاده از فرصتهای محیطی و فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزشآفرینی کنند. مطالعات پیشینه کارآفرینی از سال 2001 به بعد از جمله پژوهشهای ساراسواتی نشان میدهند که رویکرد فرایند محور به توسعه کارآفرینی که در آن فعالیتها و بازیگران مورد تبیین قرار میگیرند منجر به ایجاد اکوسیستم شده، امکان موفقیت و ارزش آفرینی کارآفرینی را افزایش می دهد. [3][4][5][6] اما فعالیتهای تاثیر گذار برای ارزش آفرینی در اکوسیستم کارآفرینی کدامند؟ برای موفقیت هر مرحله از کارآفرینی کدام بازیگران اکوسیستم بیشترین تاثیر را دارند و نقش آنها چیست؟ براین مبنا در این پژوهش تلاش شده است با شناسایی فعالیتها و بازیگران موثر در ارزشآفرینی در اکوسیستم کارآفرینی و تعیین ارتباط بین بازیگران و فعالیتهای اصلی مدلی برای ارزشآفرینی در اکوسیستم کارآفرینی فاوا ارائه دهد.
برای تحقق این هدف در گام اول تلاش شدبا مطالعه مرور ادبیات و مراجع علمی و استفاده از تحلیل فراترکیب4 فعالیتها، مراحل و بازیگران اکوسیستم کارآفرینی فاوا شناسایی و سپس ارتباط بین این عوامل مشخص شود تا در قالب یک مدل مفهومی ارائه گردد، سپس در گام دوم با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری SEM و تحلیل همبستگی این مدل در مورد کارآفرینان و نمایندگان شرکتهای دانش بنیان مستقر در پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات (مراکز تهران و مشهد) آزمون شد تا ارتباطات درنظر گرفته شده در مدل مفهومی بررسی و مسیرهای دارای بیشترین بارعاملی تعیین گردد. برای ارزیابی و تایید مسیرها از تحلیل عاملی تاییدی و نرمافزار آموس5 استفاده شد، پس از ارزیابی مسیرهای ایجاد شده و برازش مدل ، مدل اولیه تحقیق برمبنای مسیرهای دارای بارعاملی مطلوب (بالای 4/0) استخراج شد مدل پژوهش دارای 10 مسیر برای ارزش آفرینی است که از طریق ارائه ایدههای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات و تبدیل این ایده ها به محصول جدید فناورانه یا عرضه پلتفرمهای ICT، منجر به ارزش آفرینی می شود. بخش دیگر پژوهش مربوط به تعیین فعالیتهای اصلی و بازیگران موثر در اکوسیستم کارآفرینی فاوا و مسئولیت آنها برای پیشبرد کارآفرینی است، در این بخش با استفاده از نتایج بدست آمده تحلیل فراترکیب و نظرسنجی خبرگان مراحل کارآفرینی و اصلی ترین فعالیتهای هر مرحله انتخاب و بازیگران مرتبط با هرمرحله مانند تولید کنندگان سختافزار، ارائه دهندهگان سرویسها و پلتفرمها و تامین کنندگان شبکه و زیرساخت تعیین گردید.
2. پیشینه پژوهش
بررسی پژوهشهای توسعه کارآفرینی نشان میدهند دو رویکرد متفاوت نسبت به توسعه کارآفرینی وجود دارد. رویکرد اول، کارآفرینی فرد محور است که در آن کارآفرینی به عنوان دستاورد فعالیتهای فردکارآفرین شناخته می شود که مطابق با ویژگیهای فردی و تاثیر گرفته از محیط عواملی مانند خلاقیت فردی[7]، ریسک پذیری [8]، خودباوری [9]، هوشیاری [10]، تحمل ابهام [11] توسعه پیدا می کند. رویکرد دوم کارآفرینی فرایند محور است که در آن توسعه کارآفرینی از طریق مجموعه فعالیتهایی که توسط ذینفعان اکوسیستم کارآفرینی (شامل کارآفرین و یا سایر بازیگران) انجام می شود و بصورت عام شامل کشف فرصت [9]، تبدیل فرصت [12]، بهرهبرداری از فرصت [13] ، تخصیص منابع [14] و ایجاد ثروت [15]است. دیدگاه این مقاله رویکرد فرایند محور به کارآفرینی است.از دیدگاه پژوهشگرانی که رویکرد فرایند محور به کارآفرینی دارند یک کسب و کار نوآفرین در اثر یک فعالیت انفرادی و تنها در یک مرحله شکل نمی گیرد. بلکه، شامل مجموعه فعالیتهایی است که کارآفرینان باید به تدریج با گذشت زمان و استفاده از منابع محیطی انجام دهند. این موضوع نیازمند داشتن رویکرد فرآیندی به کارآفرینی است. [5] فرایند کارآفرینی، شامل تمام مراحل شناختی و رفتاری که از تصور اولیه یک مفهوم خام کسب و کار یا اولین اقدام در جهت تحقق یک فعالیت کسب و کار جدید شکل می گیرد، تا زمانی که این روند یا خاتمه یابد و یا منجر به یک کسب و کار جسورانه فعال و با فروش منظم شود [5]. اصطلاح فرایند کارآفرینی نه تنها آنچه در تحقیقات به نام "ایجاد ایده" ، "شناسایی فرصت" و "کشف فرصت" است ، بلکه شامل "شکل گیری فرصت" ، "توسعه فرصت" و "پالایش فرصت" نیز می باشد [16، 17، 18] . شین و ونکاتارامن فرایند کارآفرینی را به دو فرایند به هم پیوسته، کشف و بهره برداری تقسیم می کنند، اگرچه ممکن است همیشه تمام مراحل کارآفرینی منحصراً به دو مورد (کشف و بهره برداری) محدود نباشند، [13]. کشف به جنبه مفهومی توسعه سرمایه گذاری ، از یک ایده اولیه تا یک مفهوم تجاری سازی کاملاً توسعه یافته اشاره دارد که در آن بسیاری از جنبه های خاص این عملیات با جزئیات کامل انجام می شود. اگرچه به نظر می رسد اصطلاح "کشف" نشان می دهد كه فرصت ها به گونه ای در"محیط" وجود دارند وآماده کشف هستند، اما این دیدگاهی نیست كه همواره قابل دفاع باشد [5].
محققین چهار مرحله متمایز برای فرایند کارآفرینی درنظر گرفتهاند: (1) شناسایی و ارزیابی فرصت، (2) توسعه طرح کسب و کار، (3) تعیین و ارزیابی منابع مورد نیاز، و (4) پیاده سازی سازمان و مدیریت کسب و کار. اگر چه این مراحل بصورت مستقل مطرح شدهاند اما هیچ مرحله ای به تنهایی اجرا نخواهد شد و یا قبل از شروع و شکلگیری مراحل دیگر کامل نخواهد شد. برای مثال، برای موفقیت شناسایی و ارزیابی فرصت (فاز 1)، کارآفرین باید قبلا به نوع کسب و کار مورد نظر (فاز 4) توجه داشته باشد [6].
رویکرد فرایند محور مورد توجه برخی از محققین کارآفرینی بوده است از جمله میتوان به پژوهش رابلو و برنوس6 (2015) اشاره کرد که در آن براساس یک مطالعه معرفت شناختی نظریات گروهی از محققان را که درمورد نوآوری تحت عنوان "فرآیندها" مورد بررسی قرار داده است. در این تحقیق الگوهای فعالیت عوامل، رابطه و وجوه مشترک بین آنها، گروه بندی های آتی و جمع آوری فعالیت های مرتبط آنها با یکدیگر در داخل فرآیندها، با استفاده از رویکرد پایین به بالا، مورد شناسایی قرار گرفته است. براساس نتایج این تحقیق یک فرایند منطقی به نام 'آماده سازی سازههای اکوسیستم' درنظر گرفته شده است که یک بیان شبه-مهندسی و انتزاع منطقی از مجموعه اقدامات بنیادی (پدیده های اجتماعی) هستند که معمولا توسط علوم اجتماعی توصیف می شود [19].
یکی از مولفههای کلیدی در ایجاد کسب و کار جدید، فرایند طی شده برای ایحاد کسب و کار است [5] به همین علت، محققان به دنبال ایجاد الگوهای رفتاری فرایندی در فعالیت های کارآفرینانه بوده اند که دریک طبقهبندی کلی به الگوی خطی و تعاملی تقسیمبندی می شوند که هرکدام خاص خود به کار گرفته می شود [20] [21] در فرایندهای تحلیلی و خطی، تاکید زیادی بر برنامهریزی، جمعآوری اطلاعات، تحلیل اطلاعات و درنهایت توسعه یک طرح کسب و کار تاکید می شود. مشکل اصلی این رویکرد این است که مشتری را درگیر فرایند طراحی و ساخت محصول یا خدمت نمی کند و زمانی که این انفاق رخ ندهد، تصمیمات کارآفرین مبتنی بر پیشفرض و فرضیات وی هستند و مبتنی بر دادهها و اطلاعات و بازخورد واقعی ازحقایق بازار نیستند، نتیجه آنکه رویکرد خطی به دلیل لحاظ نکردن بازخوردهای مشتریان درتوسعه ارزش پیشنهادی و مدل کسب و کار، ریسک بالایی را ایجاد می کند و بیشتر مناسب کسب و کارهای تثبیت شده7 است [22]. کسب و کارهای نوآفرین که در مرحله راه اندازی و در جستجوی مدل کسب و کار هستند، به طور عمده مستلزم رویکرد تعاملی هستند. یه صورتی که ویژگیهای ارزش پیشنهادی و دیگر اجزای مدل کسب و کار درطول زمان و براساس جریان رفت و برگشت و گرفتن بازخورد8 در بازار ایجاد می شود [22] [23].
برای پیشبرد فرایند کارآفرینی فعالیتهای متعددی در قالب این مراحل انجام می شود که بجز کارآفرین عوامل دیگری در انجام آنها دخالت دارند تمام این فعالیتها در چارچوب اکوسیستم کارآفرینی قرار میگیرند. در واقع ظهور اکوسیستم های کارآفرینی منوط به تقویت همکاری و همکاری رقابتی بین بازیگران کسب و کار در سطوح مختلف و در قالب شبکه صنایع نوظهور می باشد[24].
براساس دیدگاه مور پیدایش اکوسیستم به عنوان دوره زمانی شناخته می شود که از ابتدای کشف یا اختراع، تا تجاری سازی یک نوآوری را مفهوم سازی نماید [25]. از نظر مور بازیگران در اکوسیستم کسبوکار، بنگاهها یا شرکتها، ذینفعان ، دولتها و قانونگذاران هستند که به طور مستقیم در خلق ارزش مشترک درگیرند [15].
ارزش در اکوسیستم کارآفرینی بر اثر فعالیتهای کارآمد بازیگران آفریده می شود. ارزش در فرایند تکمیلی خود از درک فرصت و خلق ایده آغاز و با تکیه بر نوآوری، مسیر ریسکآمیز کسب وکار را طی می کند تا از طریق تولید محصول جدید بتواند به ظهور برسد و با فرایند تجاری سازی بلوغ یابد[26]. دستاورد این فرایندها میتواند توسعه فناوری، تولید ثروت، توسعه کسب و کار و یا اشتغالزایی باشد، اما شناخت این فرایند نیازمند شناخت و بررسی تمام فرایندهای مرتبط با آن ازجمله فرایند کارآفرینی، فرایند نوآوری، خلق محصول جدید و فرایند تجاریسازی می باشد. چرا که ریشههای این فرایندها مشترک می باشند [26].
3. مدلهای فرایند کارآفرینی
اسکات شین (2000) تجزیه و تحلیل کارآفرینی را با ارائه یک چارچوب مفهومی به شیوه ای منسجم شرح می دهد. این چارچوب جامع که شامل تجزیه و تحلیل بخش های مختلف فرایند کارآفرینی، فرصت ها و افرادی که به دنبال آنها هستندمیباشد. این چارچوب حتی مهارت ها و استراتژی های مورد استفاده برای سازماندهی و بهره برداری از فرصت ها و شرایط محیطی مناسب برای آنها را شامل می شود. براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، میتوان دو مجموعه عوامل محیطی معین را به محیط اقتصادی و محیط نهادی تفکیک کرد. عوامل محیط اقتصادی شامل محیط اقتصاد کلان، محیط مالی، ساختار تولید و محیط جغرافیایی و عوامل محیط نهادی شامل محیط سیاسی، محیط حقوقی، محیط فرهنگی و محیط آموزشی و علمی، محیط فناوری و نوآوری و ساختار دولت میشود. نظریه عمومی کارآفرینی شین این دو مجموعه عوامل بر کسب و کارهای موجود و بر فرآیند کارآفرینی که در واقع نقطه آغازین کسب وکار است، اثر میگذارند. هر چه محیط کسب وکار (محیط نهادی و اقتصادی) شرایط بهتری داشته باشد، بهرهبرداری از فرصت های کارآفرینی بیشتر است. هر چه بهره برداری از فرصتهای کارآفرینی در جامعه ای بیشتر باشد، عملکرد اقتصاد آن کشور و خلق ارزش و ثروت در آن جامعه بیشتر می شود [8]. پریش9 معتقد است "فرایند کارآفرینی می تواند به عنوان اقدام ذاتی برای ایجاد ارزش جدید تعریف شود که در آن فرصت ها بوسیله روش های مختلف سازماندهی ایجاد و تحقق می یابند" [27] (شکل 1). در این تعریف، هدف کارآفرینی (یعنی ارزش و انگیزه کارآفرینان) به عنوان ابعادی مهم است که فعالیتهای کارآفرینی خود را هدایت می کند.
[1] value Creation
[2] Startup
[3] Established
[4] Meta synthesis Analysis
[5] Amos
[6] Rabelo and Bernus
[7] Established
[8] Feedback
[9] Parrish
شکل 1 . فرایند کارآفرینی از دیدگاه پریش2007 [27]
براساس این دیدگاه قصد کارآفرینی باعث کشف یا ایجاد فرصت می شود، از طرفی همین انگیزش میتواند به مفهوم سازی فرصت وطراحی محصول منجر شود که برای توسعه آن نیاز به ایجاد سازمان است، فرایند توسعه محصول در سازمان طی مراحل مختلف صورت می پذیرد (مرحله جنینی، مرحله استارت آپی و مرحله رشد) که نهایتا منجر به خلق ارزش می گردد [28].
توماس و همکاران (2015) با ادغام ادبیات بازار چند جانبه که توسط آیزنمان [29]؛ روشه و تیرول [30] مطرح شده بود پیشنهاد کردند که پلتفرمهای اکوسیستمی علاوه بر توسعه در طول یک مسیرٍ باز از پیش تعریف شده، می توانند در مسیرهای مختلفی که برآن نفوذ دارند نیز تکامل یابند [31]. در ادبیات اولیه اکوسیستم نیز مور (1993) یک مدل تکاملی چهار مرحله ای برای چرخه عمر اکوسیستم پیشنهاد داده بود که شامل تولد یا ظهور اکوسیستم، بسط و گسترش، رهبری و خود نوسازی می شود، در این مدل، اکوسیستم براساس مجموعه ای از عناصرتصادفی به یک اجتماع ساختار یافته تکامل می یابد [24]. اما گاوور1 (2009) پیشنهاد می کند که نوع شناسی تکاملی، راهبری پلتفرم، و فرآیندهای پایه غیرتجربی اکوسیستم مورد بررسی قرار گیرد.. براساس نظر گاوور (2009)، به همان صورت که اجزاء یک محصول تولید داخل، از طریق تامین کنندگان خارجی به شکل برون سپاری شده تامین می شود، پلتفرم داخلی نیز میتواند به یک پلتفرم زنجیره تامین تبدیل شود [32]. توماس و اتوییو برمبنای ادبیات پلتفرم، یک مدل سه مرحله ای پیشنهاد کردهاند، که پلتفرم را از یک سیستم بسته به سمت باز شدن بیشتر تبدیل می کند. آنها این نظریه را از طریق تجزیه و تحلیل درون موردی، مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گرفتند که برای ظهور اکوسیستم سه مرحله شامل مرحله آغازین شامل ایده اولیه و توسعه فناوری ، جمع آوری منابع و بهره برداری اولیه وجود دارد [33]
نتایج این پژوهشها نشان میدهد فرایند نوآوری، به عنوان مراحلی به هم پیوسته از خلاقیت و شکل گیری ایده شروع شده و تا توسعه مفاهیم و محصولات جدید و تجاری سازی و عرضه آن ها به بازار ادامه می یابد. فرایند نوآوری، شیوه ای است که بنگاه ها برای سازماندهی منابع خود به کار می گیرند تا به برتری در زمینه های علمی، فناورانه و فرصت های بازار دست یابند [34].
شاو2 (2005) مدلی را تحت عنوان مدل کلان نوآوری و کارآفرینی ارائه کرده است هدف از این مدل استفاده از اثر متقابل پیشزمینه کارآفرینی سازمانی و نوآوری است، این مدل بر پیشرانهای محیطی نوآوری متمرکز است و نیازهای جامعه و پیشرفتهای جدید فن آوری و همچنین فراوانی و سرعت توسعه نوآوری را بطور همزمان با مراحل توسعه کارآفرینی درنظر میگیرد[35] . از دیدگاه شاو، نوآوری پاسخی به چالش های محیطی یا فرصت های آینده است [36] [37]. نوآوری همواره به یک هدف نیاز دارد و بنابراین، معرفی و شناسایی نیاز جدید مصرف کننده یا توسعه فناوری مکمل در داخل بازار معمولاً با این فرایند را آغاز می شود. این پدیده بیشتر به عنوان فرآیند فشار-کشش شناخته می شود [38]. از این رو ، عوامل اصلی محیطی برای تأثیرگذاری در نوآوری عدم قطعیت، ریسک و تغییر است [39] [40]. مصرف کنندگان موارد جدیدی را درک می کنند که منجر به نوآوری می شود [41]. عواملی که انگیزه لازم برای نیازهای جدید سازمانها ، جامعه و بازار را فراهم می کنند شامل حوادث غیر منتظره ، تغییر در جمعیت و یا تغییر در ساختار صنعت و شناخت نیاز مصرف کننده است [42]. این موارد بر جنبه کشش-بازار مدل تأکید دارند [41].
[1] Gawer
[2] Shaw
شاو در پژوهش خود به دنبال آن است که آیا یک مدل فرایند محور برای توسعه کارآفرینی وجود دارد که برمبنای استراتژیهای نوآوری منجر به ارزش آفرینی برای کل ذینفعان اکوسیستم کارآفرینی شود؟ وی به این نتیجه رسیده است که در صورتیکه نوآوری مبنای ایجاد و توسعه فرایند کارآفرینی باشد میتوان اکوسیستم را به عنوان زیرسیستم های مرتبط به هم درنظر گرفت که در آن انواع مختلف بازیگران، فعالین و نهادها برای اجرای فعالیتها و حمایت از ایجاد و رشد سرمایه گذاری های جدید و ارزش آفرینی در تعامل هستند.
اين پژوهش از نظر هدف در گروه تحقیقات توسعهای قراردارد که هدف آن توسعه دامنه شناخت از طریق مدلسازی و کشف روابط بین عوامل موثر است، پژوهش از نظر رویکرد آمیخته از نوع متوالی اکتشافی است چرا که از هر دو نوع کیفی و کمی به منظور دستیابی به الگوی نهایی استفاده شده است. از نظر گردآوری داده، روش بخش کیفی تحقیق تحلیل فراترکیب1 و روش بخش کمی آن پیمایشی است. در فاز کیفی به منظور شناسایی و استخراج مراحل و فعالیتهای فرایند کارآفرینی با توجه به روش گردآوری داده توصیفی، از تحلیل فراترکیب استفاده شده است. پس از استخراج اولیه مضامین (فعالیتهای و بازیگران کارآفرینی) برای پالایش مولفه ها و ارتباط بین آنها از نظرسنجی خبرگان از تحلیل مضامین (تم) استفاده شده است، ، در این مرحله تعداد مضامین یک سطح کاهش داده شد تا بتوان یک مدل مفهومی بین متغیرها ایجاد کرد. سپس در بخش کمی به منظور آزمون مدل و تعیین ساختار و روابط بین متغیرهای شناسایی شده از مدلیابی معادلات ساختاری2 استفاده شد و پس از تایید مسیرهای استخراج شده توسط تحلیل عاملی تاییدی و برازش مدل، نگاشت بین فعالیتها و بازیگران براساس نتایج تحلیل فراترکیب بصورت نمودار پای ایجاد گردید.
1.1. تحلیل فراترکیب
در بخش فراترکیب مقالات و کتب به روز مرتبط با موضوعات در پایگاه های علمی داخلی و خارجی جستجو و تعداد 1440 منبع بدست آمد[43]. منابع یافته شده در چند مرحله غربال شد و نهایتا باتوجه به کیفیت 114 منبع انتخاب شد. که مبنای استخراج فعالیتها و مراحل فرایند کارآفرینی قرار گرفت. جدول زیر بیانگر مراحل انتخاب منابع است :
[1] Meta-synthesis Analysis
[2] Structural Equation Modeling(SEM)
جدول 1 . پایگاههای جستجو شده برای استخراج منابع
پايگاه داده | کليد واژه جستجو | بازه جستجو |
Science Direct | Ø Entrepreneurial Ecosystem Ø Entrepreneurship Process Ø Innovation Process Ø Innovation Models Ø Stratup Business Process Ø Commercialization Models Ø Commercialization Process Ø New-Product Development Ø Value Creation Ø Value Co-creation |
کليه پژوهشهاي منتشر شده بين سالهاي 2010 تا اواسط سال 2019 |
Scopus | ||
ProQuest | ||
Springer | ||
Emerald | ||
Researchgate | ||
Google scholar | ||
OXFORD Journals | ||
Jstore | ||
پايگاه استنادي علوم جهان اسلام | Ø فرايند کارآفرينی Ø فرايندهاي نوآوري Ø مدلهاي نوآوري Ø فرايند کسب و کارهاي استارتآپی Ø فرايندهاي تجاريسازي Ø فرايند توسعه محصول جديد Ø تجاريسازي فناوري Ø ارزش آفرینی Ø خلق ارزش مشترک | |
نشريه توسعه کارآفريني | ||
پايگاه اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي | ||
فصلنامه مديريت توسعه فناوري | ||
نشريه مديريت فناوري اطلاعات | ||
نشريه علوم مديريت ايران | ||
فصلنامه رشد فناوري | ||
بانک اطلاعات نشريات کشورmagiran | ||
سيويليکا |
معیار پذیرش و رد منابع، شامل بازه زمانی مطالعه، شرایط مطالعه، جامعه مطالعه، نوع مطالعه بود. ویژگیهای درنظر گرفته شده برای انتخاب مقالات، عبارت بودند از 1- ثبت پژوهش در پایگاههای معتبر 2- تناسب با چهار وجه مورد نظر در پژوهش (فرایندکارآفرینی، فرایند نوآوری، فرایند تجاریسازی و ایجاد ارزش) و 3-ارائه اطلاعات در مقاله و داشتن کیفیت لازم براي استخراج عملی تحلیل و ترکیب در پژوهش. (شکل 3)
شکل 3. مراحل انتخاب مراجع علمی برای تحلیل فراترکیب
سنجش روایی و پایایای تحلیل فراترکیب
برای سنجش روایی از استراتژی تکثرگرایی تئوریک و تکثرگرایی داده به منظور اطمینان از روایی استفاده شد. برای سنجش پایایی مراحل فرایند کارآفرینی از ضریب کاپای کوهن استفاده شده است. بدین منظور نتایج حاصل از کدگزاری و استخراج تمها برای دونفر از خبرگان ارسال و پس از جمعآوری نظرات (توافق یا عدم توافق) آنها در مورد مضامین استخراج شده ، ضریب کاپای کوهن محاسبه شد.
نظرسنجی خبرگان ازطریق مصاحبه حضوری
برای گروه بندی مضامین استخراج شده از فراترکیب (فعالیتها و بازیگران) و انتخاب نهایی فعالیتهای مرتبط و تشکیل مقولههای نظامند و شناسایی مراحل کارآفرینی(متغیرهای پنهان) از نظرسنجی خبرگان و تکنیک مصاحبه حضوری با سوالات از قبل تعیین شده استفاده شد، بدین ترتیب که سوالات مربوط به مراحل فرایند کارآفرینی نوآوری از دوازده نفر از مدیران و کارشناسان با سابقه پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به صورت هدفمند (براساس تخصص و تجربه) انتخاب شدند. توصیف جمعیت شناختی این مدیران در جدول شماره 2 آورده شده است :
جدول 2. توصیف جمعیت شناختی خبرگان نظرسنجی
جنسیت | تحصیلات | سوابق اجرایی | ||||
کمتر از 15 | 15 تا 20 | 20 تا 25 | 25تا 30 | بالای 30 | ||
زن | فوق لیسانس |
| 2 |
|
|
|
دکتری |
|
|
|
|
| |
مرد | فوق لیسانس |
| 1 | 1 | 3 | 1 |
دکتری |
|
| 1 | 2 | 1 | |
5. یافته های تحقیق
در مرحله فراترکیب بهمنظور دستیابی به محتوای درون پژوهشها و شناسایی مولفههای هدف تحقیق (بازیگران، مراحل و فعالیتهای فرایند کارآفرینی)، مقالات منتخب یک بار بطور دقیق مطالعه و پارگرافهای مرتبط با هر یک از موضوعات چهارگانه که دارای مفاهیم معنایی مورد ارتباط با پژوهش بودند در نرمافزار مکس کیودا1 وارد شد، از بین این پارگرافها موضوعات و واژهای مرتبط و دارای معنی انتخاب و کدگزاری شدند، سپس کدهای دارای بیشترین فراوانی به عنوان مقوله (فعالیتهای کارآفرینی) برگزیده شدند. اطلاعات ثبت شده در مکس کیودا براساس مولفه های پژوهش (بازیگران و فعالیتهای کارآفرینی) تفکیک و کدبندی شده است.
1.2. شناسایی بازیگران اکوسیستم کارآفرینی
شناسایی بازیگران مرتبط با اکوسیستم کارآفرینی براساس نتایج تحلیل فراترکیب صورت گرفت، برای این منظور 100 مرجع مرتبط با بازیگران اکوسیستم کارآفرینی مورد بررسی قرار گرفت که 251 مضمون به عنوان بازیگر بدست آمد، پس از کدبندی بازیگران و استخراج بازیگران یکتا، 130 بازیگر یکتا شناسایی شد، این بازیگران در پیوست الف نشان داده شده است.
1.3. شناسایی و انتخاب فعالیتهای کارآفرینی
همچنین براساس نتایج تحلیل فراترکیب، در بخش استخراج فعالیتها از مجموع 508 فعالیت شناسایی شده 339 فعالیت یکتا شناسایی و کدگذاری شد، پیوست ب نشان دهنده بخشی از فعالیتهای شناسایی شده در مرحله فراترکیب می باشد. در بخش اول و برمبنای نتیجه مصاحبه با خبرگان مجموع فعالیتهای شناسایی شده فرایند کارآفرینی در 12 گروه دسته بندی شد جدول شماره 3 نشان دهنده ابعاد و فعاليتهای فعالیتهای فرایند کارآفرینی می باشد.
[1] MAXQDA
جدول 3. ابعاد و فعاليتهای فرایند کارآفرینی استنتاج شده از فراترکیب و نظر اولیه خبرگان
گامها | فعالیت ها |
خلق ایده | جستجوی کتابخانهای - پویش محیط -پویش فرصتها- مطالعه تطبیقی- شناسایی اولیه محیطی- حضور در برنامهها و کمپها -شناسایی فناوری ها-شناسایی فرصتها- رصد تحولات- کشف فرصت بازار- کشف فرصت فنی- کشف منابع -بهرهبرداری از فرصت- ارائه ایده- مطالعات امکان سنجی- استفاده از دادههای کلان اختراعات- |
مفهوم سازی ایده | تجزیه و تحلیل فرصت-بهره برداری فرصت- بررسی مالی و اقتصادی - ارائه راهکار حل نیازها- انطباق ایده با بخشهای بازار - انطباق ایده با محصولات فعلی -حضور در شبکه های اجتماعی -آماده سازی ایده- تعیین ویژگی های محصول -نمونه سازی مفهومی |
ارزیابی اولیه بازار | تحقیقات اولیه بازار- شناخت بازار -کسب اطلاعات بازار- تعیین بازار هدف -تعیین اندازه بازار- تقسیم بندی روند بازار- شناخت مشتریان - بررسی تقاضا -بررسی پذیرش بازار-بررسی بازار نمونه محصول-بررسی کلی رقبا- تماس با کاربران اصلی -پیش بینی نیاز مشتریان -شناخت نیاز مشتری- تعیین اولویت مشتری - هماهنگی با سیاستهای دولت -ارزیابی نیاز بازار |
شناسایی فناوری | بررسی فناوریهای جدید- کشف فرصت فنی – شناسایی پلتفرمها- انتخاب پلتفرم- مطالعات فنی- شناسایی اجزاء فناوری- شناسایی فناوری زیرساختی و رقابتی- ترکیب فناوری- انتخاب فناوری - تعیین راهکارهای فنی- بازدید از نمایشگاه ها- دسترسی به خدمات منتورینگ- شناسایی زیرساختهای قناوری اطلاعات و ارتباطات |
طرح کسب و کار | امکان سنجی نیازها – انتخاب محصول- بررسی تقاضای محصول -بررسی وضعیت اقتصادی - تعیین نرخ بازگشت - تعیین دوره بازپرداخت - تایید فناوری- ایجاد مزیت رقابتی - بررسی دوره بازگشت سرمایه - انتخاب سرمایه گذار - تهیه طرح کسب و کار- پیش بینی فروش- برآورد ارزش حال حاضر - تعیین دوره بازپرداخت - لحاظ کردن مقررات دولتی |
تولید نمونه | طراحی نمونه اوليه- تعیین منابع موجود-دسترسی به منابع – انتخاب پلتفرم -تهیه فناوری ها-تامین قطعات یا اقلام اصلی- نمونه سازی محصول- آزمون طرح نمونه - تولید نمونه اوليه - آزمون نمونهاولیه- طراحی محصول-طراحی فنی محصول-ترکیب و هماهنگسازی منابع |
تولید محصول | تعیین میزان تولید -زمانبندی توسعه - تعیین منابع مورد - تهیه مواد اولیه - تامین نیروی متخصص – دسترسی به فناوری مورد نیاز- تجهیز منابع فناوری- تعامل با تامین کننده و تولید کننده - برنامه انجام امور مالی - برآورد سرمایه لازم- جذب سرمایه -دریافت مجوز تولید - دریافت گواهی تایید -ارائه نقشهها و مشخصات فنی -طراحی خط تولید - برون سپاری - انجام فرایند تولید- مهندسی و مدیریت تولید -بررسی کیفیت محصول |
فروش محصول | معرفی محصول -ایجاد کانال توزیع-ارائه محصول -زمانبندی ارائه محصول - ایجاد برند- شبکه سازی (روابط ذینفعان) - عرضه محصول - معرفی محصول -توزیع محصول - توسعه برند -تبلیغات - بازار یابی شبکه ای- بازاریابی رسانه ای- تامین کانال توزیع - مدیریت بهینه زمان -تامین منابع عرضه -تحویل محصول- عملیات حسابداری |
ایجاد کسب و کار | تحلیل عملکرد محصول- تحلیل شرایط بازار- بررسی نیاز بازار- بررسی نیازمندی‌های کسب و کار- بررسی اطلاعات فروش - تعیین روش تحلیل -تحلیل فروش بازار - تحلیل رقبا - تحلیل مدل کسب و کار -تعیین ارزش پیشنهادی - تخصصهای مورد نیاز - ارائه الگوی سازمانی - ایجاد ساختار -کسب دانش مدیریت - تعیین هزینه کسب و کار - محاسبه هزینه و درآمد |
تجاری سازی | شناخت کامل از محیط بازار– برآورد تقاضا-تحلیل فروش - تجزیه وتحلیل اقتصادی -تخمین تقاضا - تحلیل فروش - بررسی مالکیت فکری - بررسی نرخ تورم– تعیین سود- تعیین الگوی تجاری سازی - تحلیل الگوی پیشنهاد ارزش - محاسبه ارزش حال حاضر - بررسی اقتصادی الگوی تجاری سازی -محاسبه سود - برگشت سرمایه - برنامه ریزی الگوی تجاری - انتخاب شرکت مناسب-بررسی افزایش تولید -بررسی ادغام یا خرید شرکت -بررسی واگذاری امتیاز |
نوآوری و بازآفرینی | تبیین انگیزه مشتری -تبیین روند تقاضا - تحریک تقاضا - یکپارچه سازی تقاضا -نوآوری محصول -کنترل تولید و فروش-تصمیم گیری روند کسب و کار -نوآوری تولید -تبیین توان تولید-تبیین اقتصادتجمعی-تبیین اقتصاد مشارکتی-- جستجوی فناوری جدید - توسعه پلتفرم - اصلاح طرح محصول-مهارت هاي بازاریابی و فروش - کاهش زمان ارائه به بازار - گسترش قلمروهای بازار |
تثبیت کارآفرینی | بررسی شرایط اقتصادی– تعیین معیارهای ارزیابی -ارائه طرح ارزیابی-ارزیابی عملکرد شرکت - خدمات پس از فروش-تدوین استراتژی تداوم کسب و کار - رتبه بندی شرکت -تقویت نیروی کار- افزایش سرمایه- آموزش تخصصی- بهبود قابلیت شرکت -برنامه ریزی سالانه - دستیابی به مزیت فناوری -اخد مجوز برای صادرات - برقراری ارتباط با سازمانهای دولتی-ارائه گزارش نتایج به ذینفعان- تحقیق و توسه- تبدیل محصول- ادغام شرکت |
در بخش دوم با توجه به تعداد زیاد فعالیتها و به منظور تبیین و تعیین فعالیتهای اصلی از خبرگان درخواست شد بین 4 تا 7 فعالیت اصلی در هر گروه را انتخاب کنند، در مجموع 60 فعالیت (به عنوان متغیر آشکار) که دارای حداقل 2 فراوانی و 4 رای خبرگان بودند شناسایی شد. جدول شماره 4 نشان دهنده فعالیتهای انتخاب شده، همراه با فراوانی در تحلیل فراترکیب و تعداد آرای خبرگان است.
جدول 4. انتخاب فعالیتها براساس فراوانی و آراء خبرگان
تمها | فراوانی | آرا | تمها | فراوانی | آرا | تمها | فراوانی | آرا | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1-امکان سنجي | 4 | 5 | 21-طراحي نمونه | 11 | 11 | 41-ثبت برند و معرفي محصول | 5 | 9 | ||||||||
2-کشف فرصت | 8 | 12 | 22-توسعه فناورانه | 6 | 10 | 42-عرضه به بازار | 9 | 10 | ||||||||
3-ايده آفريني | 25 | 6 | 23-توليد نمونه | 10 | 12 | 43-فروش محصول | 14 | 10 | ||||||||
4-ايده پردازي | 5 | 8 | 24-آزمون نمونه | 10 | 11 | 44-ارزيابي بازار | 6 | 8 | ||||||||
5-غربال گري ايده | 7 | 9 | 25-تحليل بازار | 7 | 11 | 45-تدوين استراتژي کسب و کار | 4 | 7 | ||||||||
6-مفهوم سازي | 18 | 10 | 26-انتخاب محصول | 12 | 10 | 46-بازنگري محصول | 5 | 7 | ||||||||
7-تبديل ايده به طرح | 5 | 11 | 27-بررسی تقاضای محصول | 4 | 12 | 47-ارتقاء کيفيت محصول | 7 | 9 | ||||||||
8-تشريح فني-اقتصادي | 3 | 6 | 28-تحليل کسب و کار | 6 | 12 | 48-ايجاد كسب وكار | 11 | 10 | ||||||||
4 | 9 | 29-طراحي کسب و کار | 11 | 10 | 49-تدوين طرح تجاري | 4 | 9 | |||||||||
10-طراحي مفهوم | 6 | 10 | 30-جذب سرمايه | 7 | 12 | 50-تجاري سازي | 16 | 9 | ||||||||
11-آزمون مفهوم | 3 | 9 | 31-طراحي محصول | 14 | 10 | 51-نوآوري کسب و کار | 4 | 7 | ||||||||
12-طراحي فرصت | 10 | 10 | 32-تجهيز منابع توليد | 6 | 9 | 52-آماده سازي کسب و کار | 7 | 8 | ||||||||
13-تحقيقات اوليه بازار | 3 | 8 | 33-ايجاد پلتفرم | 7 | 12 | 53-گسترش کسب و کار | 13 | 8 | ||||||||
14-ارزيابي اوليه بازار | 12 | 11 | 34-توليد محصول | 24 | 10 | 54-بازآفريني بازار و روند تقاصا | 9 | 6 | ||||||||
15-شناسايي بازار | 18 | 11 | 35-استانداردسازي | 3 | 8 | 55-نوآوري محصول | 7 | 7 | ||||||||
16-طراحي اوليه کسب و کار | 4 | 11 | 36-آزمون محصول | 10 | 10 | 56-نوآوري پروژة | 2 | 4 | ||||||||
17-شناسايي فناوري | 12 | 10 | 37-انتخاب شيوه تبليغ | 4 | 11 | 57-تحليل بازار | 3 | 9 | ||||||||
18-شناسايي محصولات فناورانه | 3 | 12 | 38-عرضه آزمايشي محصول | 2 | 8 | 58-استراتژي کسب و کار | 5 | 8 | ||||||||
19-تعيين راهکار فني | 5 | 12 | 39-قيمت گذاري | 2 | 12 | 59-افزايش سرمايه | 5 | 11 | ||||||||
20-مدلسازي طرح | 3 | 9 | 40-راه اندازي بازار | 15 | 10 | 60-تثبيت کسب و کار | 7 | 9 | ||||||||
1.4. تجزیه و تحلیل فعالیتها با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری SEM
برای تجزیه و تحلیل روابط بین متغیرها و تعیین ساختار آنها از مدلسازی معادلات ساختاری SEM استفاده شد. برای تحلیل، پرسشنامهاى بر اساس مولفههاى انتخاب شده در مدل مفهومى تحقيق، تدوين گرديد. برای پرسشنامه، 60 پرسش براى سنجش وضعيت محورهای 12 گانه فرایند کارآفرینی درنظر گرفته شد. به منظور تحقق روايى صورى يا محتوايى، پرسشنامه به تاييد خبرگان مرحله قبل رسانده شد. براى سنجشپايايى، ضريب آلفاى كرونباخ براى 12 پرسش نامه تكميل شده محاسبه گرديد. مقدار اين ضريب براى كل پرسشنامه برابر با 955/0 بدست آمد كه نشان دهنده پايايى بالاى پرسشنامه است . ضمنا ضريب آلفا براى همه ابعاد و مولفههاى مدل، نيز بيشتر از 7/0 بود.
جامعه آمارى اين تحقيق، سیاستگذاران، کارآفرینان، اعضای شرکتهای دانش بنیان و نوآفرین در پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات سجاد (در دو شعبه تهران و مشهد) انتخاب شده بود و پس از تعريف عملياتى خبرگان جامعه آمارى تحقيق، تعداد افراد واجد شرايط، حدود 338 نفر برآورد گرديد. براى تعيين اندازه نمونه از روش نمونهگيرى برآورد نسبت یک صفت در جامعه استفاده شد. تعداد نمونه با در نظر گرفتن آلفاى 05/0، خطاى مجاز 0.5/0 و واريانس متغير مورد مطالعه بر حسب بررسی اوّليه پارک 65/0، برابر با 190 نمونه محاسبه گرديد. برای نمونه گيرى با توجه به هماهنگی با مدیریت ارشد پارک ، پرسشنامه ها در 4 نوبت توزیع و در نهایت 180 پرسشنامه جمعآوری شد.
1.5. آزمون روابط بین متغیرها با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری
بر اساس دادههاى جمعآورى شده و با بهرهگيرى از مدلسازی معادلات ساختاری مسیر ابعاد و مولفههاى مدل (روايى سازهاي) مورد بررسی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل از مسیرهای تبیین شده در مدل مفهومی و نحوه تاثيرگذارى فعالیتها در شكلگيرى فرایند کارآفرینی از نرم افزار آموس استفاده شد. با بررسی مقادیر محاسبه شده میتوان مسیرهای یبن متغیرهای دارای بیشترین بارعاملی را تشخیص داده و مدل روابط را استخراج کرد. خروجی نرم افزار آموس در شکل (3) نشان دهنده مسيرهای بالقوه تاثيرگذارى مراحل بر يكديگر می باشند.
شکل 3. آزمون روابط بین متغیرها (مسیریابی معادلات ساختاری)
چنانچه در شکل 3 ملاحظه می شود، همه مسیرهای شناسایی شده متغیرهای تحلیل فراترکیب از یک ارتباط مستقیم و قوی با یکدیگر برخوردار نیستند بلکه برخی از متغیرها دارای ضریب همبستگی بالاتری دارند ، جدول شماره 5 ارتباط بین متغیرها را که براساس مسیریابی معادلات ساختاری SEM دارای بار عاملی مطلوب است را نشان می دهد.
جدول 5. ارتباط بین متغیرها براساس مسیریابی معادلات ساختاری
مرحله مبدا | مرحله مقصد | همبستگی | مرحله مبدا | مرحله مقصد | همبستگی | ||||
تولید ایده | ß | طرح کسب و کار | .999 | طرح کسب و کار | ß | فروش محصول | .554 | ||
تولید ایده | ß | شناسایی فناوری | .801 | فروش محصول | ß | تجاری سازی | .550 | ||
تولید ایده | ß | مفهوم سازی | .999 | تولید محصول | ß | تجاری سازی | .441 | ||
شناسایی فناوری | ß | طرح کسب و کار | .338 | طرح کسب و کار | ß | تجاری سازی | .732 | ||
شناسایی بازار | ß | طرح کسب و کار | .748 | شناسایی فناوری | ß | تولید نمونه | .356 | ||
طرح کسب و کار | ß | تولید محصول | .899 | ایجاد کسب و کار | ß | تثبیت کسب و کار | .485 | ||
شناسایی فناوری | ß | تولید محصول | .081 | تجاری سازی | ß | تثبیت کسب و کار | .883 | ||
طرح کسب و کار | ß | فروش محصول | .557 | مفهوم سازی | ß | تولید نمونه | .073 | ||
تولید محصول | ß | فروش محصول | .631 | تجاری سازی | ß | نوآوری و بازآفرینی | 1.00 | ||
با درنظر گرفتن مسیرهای دارای بارعاملی مطلوب (بالای 4/0) مدل
شکل 4. مدل مفهومی پژوهش
مفهومی پژوهش تحقیق به صورت نمایش داده شده در شکل شماره 4 قابل ارائه خواهد بود. برای تایید روابط درنظر گرفته شده در مدل فرض شده و اندازه گیری روابط بین متغیرهای آشکار و پنهان مدل (براساس داده های پرسشنامه) از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. شکل 5 نشان دهنده خروجی نرم افزارآموس برای تحلیل عاملی تاییدی است جدول شماره 6 بیانگر نسبت بحرانی برای ضرایب استاندارد تحلیل عاملی است که از طریق نرمافزار آموس بدست آمده است :
شکل 5. آزمون روابط بین مراحل کارآفرینی (متغیرهای آشکار و پنهان )
جدول 6. ضرایب استاندارد و غیراستاندارد همبستگی بین متغیرها و آماره نسبت بحرانی
مرحله مبدا |
| مرحله مقصد | غیراستاندارد | استاندارد | S.E. | C.R. | P |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
شناسایی بازار | ß | طرح کسب و کار | 213/0 | 365/0 | 013/0 | 469/16 | *** |
تولید ایده | ß | طرح کسب و کار | 550/0 | 813/0 | 024/0 | 343/23 | *** |
شناسایی فناوری | ß | طرح کسب و کار | 402/0 | 515/0 | 020/0 | 472/20 | *** |
طرح کسب و کار | ß | تولید نمونه | 414/0 | 606/0 | 050/0 | 757/10 | *** |
شناسایی فناوری | ß | تولید نمونه | 370/0 | 533/0 | 036/0 | 218/10 | *** |
طرح کسب و کار | ß | تولید محصول | 075/1 | 636/0 | 384/1 | 776/10 | *** |
تولید نمونه | ß | تولید محصول | 223/0 | 359/0 | 561/1 | 531/19 | *** |
شناسایی فناوری | ß | تولید محصول | 379/0 | 517/0 | 963/0 | 326/10 | *** |
تولید محصول | ß | فروش محصول | 313/0 | 495/0 | 020/0 | 520/15 | *** |
تولید نمونه | ß | فروش محصول | 687/0 | 594/0 | 038/0 | 954/17 | *** |
فروش محصول | ß | تجاری سازی | 096/1 | 209/1 | 106/0 | 383/10 | *** |
تولید نمونه | ß | تجاری سازی | 295/0 | 350/0 | 053/0 | 864/15 | *** |
تولید محصول | ß | تجاری سازی | 306/0 | 484/0 | 039/0 | 342/14 | *** |
تجاری سازی | ß | نوآوری و بازآفرینی | 091/1 | 048/1 | 085/0 | 847/12 | *** |
تجاری سازی | ß | توسعه کسب و کار | 060/1 | 043/1 | 087/0 | 164/12 | *** |
براساس مدل ترسیم شده هریک از مولفه های تولید ایده، شناسایی بازار و شناسایی فناوری میتوانند عامل کشف فرصت و ارائه طرح کسب و کار باشد ولی باتوجه به هدف این پژوهش عامل فناورانه در این خصوص مورد نظر است. گامهای تولید محصول و فروش محصول همبستگی بالایی با تجاری سازی دارند و فروش محصول دارای بالاترین ضریب همبستگی با تجاری سازی است. روابط بدست آمده نشان میدهد حتی تولید نمونه محصول میتواند منجر به تجاری سازی شود. تجاری سازی خود ممکن است منجر به ایجاد کسب و کار (ارزش) شود و یا از طریق نوآوری منجر به شکلی از ارزش آفرینی شود.
1.6. تحلیل روابط بازیگران و فعالیتها
چنانچه در بخش بررسی بازیگران مطرح شد، در تحلیل فراترکیب علاوه بر تبیین فعالیتها، 130 بازیگر نیز شناسایی شد. در فرایند تحلیل علاوه بر شناسایی بازیگران ارتباط آنها با هر یک فعالیتهای کارآفرینی نیز مورد بررسی قرار گرفت. براساس این تحلیل تعداد بازیگرانی که در مراحل کارآفرینی و فعالیتهای انتخاب شده مدل بدست آمده از تحلیل عاملی تاییدی مشارکت دارند 59 بازیگر است. پیوست ج نشان دهنده بازیگران موثر در مراحل کارآفرینی براساس تحلیل فراترکیب میباشد. برای انتخاب بازیگران اصلی، بازیگرانی که در اجرای حداقل 5 گام از مراحل کارآفرینی فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای نقش موثر هستند شامل 12 بازیگر میباشند که در جدول شماره 7 نشان داده شده اند.
جدول 7. بازیگران اصلی فعالیتهای فرایند کارآفرینی فاوا
بازیگر | تعداد فعالیتها | بازیگر | تعداد فعالیتها |
1. کارآفرین فاوا | 60 | 7. موسسه تحقیقاتی فاوا | 18 |
2. دولت | 53 | 8. مشاوران | 14 |
3. مشتری بازار | 27 | 9. محیط صنعت | 12 |
4. سرمایه گذار | 21 | 10. مقررات گذار | 11 |
5. عرضه کننده فاوا | 20 | 11. تحلیل گر بازار | 9 |
6. بازار | 20 | 12. توزیع کننده | 6 |
6- ترسیم نمودار یکپارچه مراحل، فعالیتها و بازیگران اکوسیستم کارآفرینی فاوا
یک هدف عمده پژوهش ارائه نمایش ارتباط بین بازیگران اکوسیستم و فعالیتهای توسعه آن است تاملر (2018) در تحقیق خود نمودار پای را به عنوان ساختار نمایشی اکوسیستمها معرفی کرد براساس نتایج این تحقیق نمودار پای این امکان را بوجود میاورد که سه عامل بازیگران1، فعالیتها2 و ارزش پیشنهادی را همزمان در یک نمودار ترسیم کند [44] . مدل نمایشی پای برای اکوسیستم بر اساس سه عنصر اصلی ساخته شده است. بخش اول که در مرکز مدل قرار دارد ، ارزش پیشنهادی اکوسیستم3 را نشان می دهد. بخش دوم به حوزه کارکردها یا فعالیتها اختصاص دارد، که کنشهای لازم را برای ارزش آفرینی در اکوسیستم را تعریف می کند. این بخش توسط خطوط شعاعی به چندین قسمت تقسیم می شوند. بخش سوم نمایندگان بازیگران اکوسیستم نوآوری است. ترتیب تجزیه و تحلیل بازیگران درگیر مربوط به جهت انتقال ارزش در اکوسیستم است و باید در جهت عقربه های ساعت شرح داده شود [45]. همانطور که در شکل 6 مشاهده می شود به جز کارآفرین و دولت که در تمام فعالیتها حضور دارند، 8 بازیگر اصلی اکو سیستم در لایه بازیگران قرار گرفته اند، در بخش کنشهای ارزش آفرینی، مراحل فرایند نوآوری قرار دارند و نهایتا فعالیتهای بنیادی که باید توسط هر بازیگر انجام شود به ازاء هر مرحله نوآوری مشخص شده است.
[1] Actors
[2] Activities
[3] EcosystemValue Proposition(EVP)
شکل 6. نمودار پای نمایش مدل ارزش آفرینی اکوسیستم کارآفرینی فاوا
7_ نتیجهگیری
بررسی پیشینه تحقیق نشان میدهد که هنوز برای رسیدن به یک مدل فراگیر در زمینه توسعه کارآفرینی فاصله بسیاری وجود دارد، اصلیترین دلیل عدم توافق بر یک مدل وجود دلایل مختلف برای ایجاد فرصت است، براساس یک نظریه پایه از محققین فرصت در محیط وجود دارد و باید کشف شوند[10] و براساس نظریه غالب دیگر فرصتها باید با استفاده فرصتهای فناوری و اقتصادی خلق شوند[46]، دیدگاه این پژوهش بر نظریه دوم قرار دارد، مدل بدست آمده از پژوهش نشان میدهد که گامها یا مراحل کارآفرینی فاوا به چه فعالیتهای نیاز دارد و مسئولیت انجام این فعالیتها برعهده کدام بازیگران است. هدف اولیه این پژوهش تعیین مدلی برای توسعه کارآفرینی است که بتواند با تبیین گامها و اقدامات اساسی فرایند کارآفرینی، باعث ارزش آفرینی برای همه بازیگران اکوسیستم شود برای این منظور ابتدا فعالیتهای موثر مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند کارآفرینی شناسایی شد، بررسی فعالیتها منحصر به شخص کارآفرین نبود بلکه فعالیت تمام بازیگران اکوسیستم کارآفرینی مورد شناسایی قرار گرفتند، روند شناسایی از طریق بررسی متون و مقالات صاحبنظران و با استفاده از تحلیل فراترکیب انجام شد . اگرچه تعدادی از این فعالیتها با توجه به بررسی ادبیات موضوع در تحقیقات قبلی مانند دیدگاه توماس (2015) در مورد تمرکز بر نوآوری، توسعه فناوری و بازاریابی یا کوپر(1998) در مورد خلق ایده و تولید نمونه شناخته شده بودند و فعالیتهایی مانند شناخت بازار، طرح کسب و کار، تولید محصول و نیز به عنوان اقدامات اساسی کسب و کار قبلا معرفی شده بودند [47]. اما هدف نهایی پژوهش ارائه مدل برای ارزش آفرینی در اکوسیستم فاوا است، مراحل و فعالیتهای لازم برای ارزش آفرینی (با تکیه بر قابلیتهای فاوا) تبیین شده و با ایجاد ارتباط بین فعالیتها و بازیگران، بازیگرانی که باید این فعالیتها را انجام دهند نیز تعیین شده است در مدل ارائه شده پژوهش 10 مرحله برای ارزش آفرینی وجود دارد ، نقطه شروع مدل، سه مرحله ایده آفرینی، شناسایی بازار و شناسایی فناوری است، بررسیهای جامعه آماری نمونه نشان داد که فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک فناوری همه منظوره دلیل تاثیری که بر محصولات و سایر فناوریها دارد باعث ایجاد محصول جدید (مانند رباتها، ابر رایانهها ، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا) یا نوآوری در محصول (مانند سیستمهای هوشمند، کسب و کارهای مبتنی بر وب و بازارهای مجازی) نه تنها باعث ایده آفرینی میباشد بلکه شناخت محصولات و بازار این فناوری میتواند منجر به شکل گیری بسیاری از فرصتهای کارآفرینی شود، به همین دلیل چهارمین مسیر بعد از طرح کسب و کار تولید نمونه است، گام تولید نمونه بیانگر آن است که مدل پژوهش مبتنی بر فناوریهای جدید است و تصور فناوری بدون تکیه بر فاوا یک مسیر پر هزینه است. این عبارت بدین معنی است که مدلهای کسب و کار ارائه شده به دلیل استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات نیاز به سرمایه گذاری کمتر دارند و امکان موفقیت بیشتری خواهند داشت.
براساس مدل استخراج شده هریک از کارکردهای ایده آفرینی، شناسایی بازار و شناسایی فناوری مجزا یا تواما میتواند به کشف فرصت و ارائه یک طرح کسب و کار فناورانه منجر شود، ایحاد ارزش از طریق تولید نمونه ویژگی خاص یک فناوی ادغامپذیر مانند فناوری اطلاعات و ارتباطات که میتواند با ترکیب با سایر فناوریهای باعث فناوریهای شناسایی شده میتواند مبنای خلق یک محصول جدید شود و تولید محصول از دو طریق فروش یا تجاری سازی آن میتواند به ارزش آفرینی منجر گردد، باید توجه داشت این روابط سیستماتیک به دلیل برخورداری از دو عامل معین بودن فعالیتهای لازم و نیز مولفه اجرا کننده آن (بازیگر) که در این پژوهش شناسایی و ضابطهمند شده است نهایتا مراحل کامل فرایندی را دربرمیگیرد که میتواند قطعیت لازم برای ارزش آفرینی اکوسیستم را عینیت دهد.
بخش دیگر مورد تحلیل پژوهش، شناسایی بازیگران اکوسیستم و بررسی ارتباط آنها با فعالیتهای کارآفرینی است، در پژوهشهای گذشته کمتر پژوهشی به تعیین مسئولیت اجرایی بازیگران در فرایند کارآفرینی و رابطه فعالیت و بازیگر پرداخته است و تمرکز آنها روی رفتارشناسی افراد در اجرای وظایف بوده است، بطور مثال در پژوهشی که توسط ANDE1 (شبکه توسعه کارآفرینی در آسیا-اقیانوسیه) (2013) صورت گرفته با مرور 8 پژوهش مستقل و با استفاده فراوانی بازیگران، 9 بازیگر اصلی را معرفی کرده است[48]. ارتباط فعالیتها با بازیگران که در این پژوهش به آن توجه شده به کارآفرین و ایجاد کنندگان اکوسیستم کمک می کند ریسک ناشی از عدم شناخت مولفه های لازم برای اجرای فرایند را کاهش داده و با جذب و بکارگیری عناصر لازم، حلقه اتصال مولفه های اکوسیستم را کامل کند. نمودار پای ارائه شده در پژوهش یک نمودار رابطه ای کامل از روابط بین مراحل و فعالیت های فرایند کارآفرینی با بازیگران اکوسیستم حمایت کننده آن است که به دلیل آنکه محور کارکردهای این فریند، نوآوری است تحت عنوان مدل نوآوری برای ارزش آفرینی در اکوسیستم کارآفرینی مشخص شده است.
پیشنهادات
با توجه به دامنه اثرگذاری این پژوهش پیشنهادهای کاربردی و تحقیقاتی زیر ارائه می شود:
2- رویکرد فرایند محور به کارآفرینی و ارزش آفرینی اکوسیستم فاوا این فرصت که با توجه ارزشهای مورد نظر ذینفعان (ثروت آفرینی، ایجادکسب و کار، ایجاد اشتغال و غیره) اصلیترین فعالیتها را شناسایی و از توامندی بازیگران اکوسیستم فاوا قطعیت بیشتری به ارزش آفرینی بدهند.
3- با تبیین بیشتر مدل ارزش آفرینی در اکوسیستم کارآفرینی فاوا، دولتها و ایجاد کنندگان اکوسیستم میتوانند با آگاهی از الزامات و نیازها، ایجاد زیرساختهای لازم و به اشتراک گذاشتن دانش و منابع از بازیگران اکوسیستم حمایت کرده و مسیر رشد و پایداری ارزشهای ایجاد شده را فراهم آورند.
4- با توجه به نقش و مسئولیت درنظر گرفته شده برای بازیگران اکوسیستم فاوا در این پژوهش و در راستای طرح حمایت از نوآفرینها میتوان نقاط قوت و ضعف فعالیت استارتآپهای فاوا در کشور را تحلیل و راهکارهای لازم برای فعالیتهای جبرانی و حمایتی را تعیین کرد.
مراجع
[2] سادات ظهیرالدینی، مینو، حسن زاده، محمد، (1399) ارزیابی وضعیت کارآفرینی ایران بر اساس گزارشات دیده بان جهانی کارآفرینی و موسسه جهانی کارآفرینی و توسعه طی چهار سال اخیر ، فصلنامه رویکردهاي پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداري، 37 (7)، 56-69.
[1] Aspen Network of Development Entrepreneurs
[3] Sarasvathy, S. D. (2001). Causation and Effectuation: Toward a Theoretical Shift from Economic Inevitability to Entrepreneurial Contingency. The Academy of Management Review, 26(2), 243- 263.
[4] Thomas, D W Llewellyn, Autio Erkko (2015). The Processes of Ecosystem Emergence, In: Humphreys, John, Academy of Management: 75th Annual Meeting Proceedings, Vancouver: Tongji University School of Economics and Management
[5] Davidsson, Per (2005).The entrepreneurial process as a matching problem, In: 65th Annual Meeting Proceeding. Vancouver: Tongji University School of Economics and Management
[6] Hisrich, Robert D., Ramadani, Veland, (2017). Effective Entrepreneurial Management Strategy, Planning, Risk Management, and Organization, Switzerland: Spring.
[7] Bolton, W., Thompson, J. (2000). Entrepreneurs: Talent, temperament, technique. Oxford: Butterworth Heinemann.
[8] Shane, S. (2003). A General Theory of Entrepreneurship. In A General Theory Of Entrepreneurship: The Individual-Opportunity Nexus. Edward Elgar Publishing.
[9] Chen, G., Gully, S. M., Eden, D. (2000). General self-efficacy and self-esteem are distinguishable constructs. Paper presented at the 60th Annual Meeting of the Academy of Management, Toronto.
[10] Kirzner, I. (1979). Perception, opportunity, and entrepreneurship. Chicago: University of Chicago.
[11] Begley, Thomas M., Boyd, David P. (1987). sychological characteristics associated with performence in entrepreneurial firms and smaller businesses ,Journal of Business Venturing, 2(1), 79-93.
[12] Venkataraman, Sankaran.(2002). Stakeholder value equilibration and the entrepreneurial process, The Ruffin Series of the Society for Business Ethics,3, 45-57.
[13] Shane, S & Venkataraman, S. (2000). The promise of entrepreneurship as a field of research. Academy of Management Review, 25(1) : 217-226.
[14] Thomas, D W Llewellyn, Autio Erkko (2015). The Processes of Ecosystem Emergence, In: Humphreys, John, Academy of Management: 75th Annual Meeting Proceedings, Vancouver: Tongji University School of Economics and Management.
[15] Spigel, B. (2017). The Relational Organization of Entrepreneurial Ecosystems, Entrepreneurship Theory and Practice, 41(1), 49–72.
[16] Bhave, M. P. (1994). A process model of entrepreneurial venture creation. Journal of Business Venturing, 9, 223-242
[17] de Koning, A. (2003). Opportunity development: a socio-cognitive perspective. In J. Katz & D. Shepherd (Eds.), Advances in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth. Cognitive Approaches to Entrepreneurship Research (6, 265-314). Oxford, UK: Elsevier/JAI Press.
[18] Gaglio, C. M. (1997). Opportunity identification: Review, critique and suggested research directions. In J. Katz & J. Brockhaus (Eds.), Advances in Entrepreneurship, Firm Emergence, and Growth( 3, 139-202). Greenwich, CT: JAI Press.
[19] Rabelo, R.J.; Bernus, P. A.(2015). holistic model of building innovation ecosystems. IFAC Pap. Online, 48, 2250–2257.
[20] Sarasvathy, S. D. (2008). Effectuation: Elements of entrepreneurial expertise . Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing.
[21] Alvarez, S.A., Barney, J.B., Anderson, P. (2013). Forming and exploiting opportunities: the implications of discovery and creation processes for entrepreneurial and organizational research. Organ. Sci. 24 (1), 301–317.
[22] Alvarez, S. A., & Barney, J. B. (2007). Discovery and creation: alternative theories of entrepreneurial action. Strategic Entrepreneurship Journal, 1(1–2), 11–26.
[23] Blank, S. (2013). Why the lean start-up changes everything, Harvard Business Review, 91(5), 63–72.
[24] Moore, J. F. (1993). Predators and prey: A new ecology of competition. Harvard Business Review, 71(3), 75-86.
[25] Dedehayir, O., Mäkinen, S. J., Ortt, J. R. (2016). Roles during innovation ecosystem genesis: A literature review, Technological Forecasting and Social Change, 136, 18-29.
[26] Galateanu Avram, E., Avasilcai, S. (2018). Co-creators in innovation ecosystems. Part I: the case of creative industries. IOP Conf.: Mat Sc. Eng. 400, 1–8.
[27]Parrish, B.D. 2007. Sustainability Entrepreneurship: Design Principles, Processes and Paradigms. Doctoral dissertation. University of Leeds, Leeds.
[28] Keskin, D., Diehl, J. C., & Molenaar, N. (2013). Innovation process of new ventures driven by sustainability. Journal of Cleaner Production. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2012.05.012
[29] Eisenmann, T. R. 2008. Managing proprietary and shared platforms. California Management Review, 50(4): 31-53.
[30] Rochet, J. C., & Tirole, J. 2006. Two-sided markets: A progress report. RAND Journal of Economics, 37(3): 645-667.
[31] Autio, E., & Thomas, L. D. W. 2014. Innovation ecosystems: Implications for innovation management. In M. Dodgson, D. M. Gann, & N. Phillips (Eds.), The oxford handbook of innovation management: 204-228. Oxford, UK: Oxford University Press.
[32] Gawer, A. ,Cusumano, M. (2014). Industry platforms and ecosystem innovation. Journal of Product Innovation Management, 31(3), 417-433.
[33] Thomas, L. D. W., Autio, E., & Gann, D. M. (2014). Architectural leverage: Putting platforms in context. Academy of Management Perspectives, 28(2), 198-219.
[34] Dodgson, Mark, Gann, M. David, Ammon, J.,Salter, (2008). The Management of Technological Innovation: Strategy and Practice: Strategy and Practice, Oxford University Press, ISBN 9780199208524.
[35] Shaw, E., McFadzean, E., O'Loughlin, A.(2005), Corporate entrepreneurship and innovation part 1: the missing link, European Journal of Innovation Management, 8(3), 350-372.
[36] Hitt, M.A., Hoskisson, R.E. and Kim, H. (1997), International diversification: effects on innovation and firm performance in product-diversified firms, Academy of Management Journal, 40(4), 767-98.
[37] Li, H. and Atuahene-Gima, K. (2001), “Product innovation strategy and the performance of new technology ventures in China”, Academy of Management Journal, 44(6), 1123-34.
[38] Tidd, J., Bessant, J. and Pavitt, K. (2001), Managing Innovation: Integrating Technological Market and Organizational Change, 2nd ed., John Wiley & Sons, Chichester.
[39] Braganza, A. and Ward, J. (2001), “Implementing strategic innovation: supporting people over the design and implementation boundary”, Strategic Change, 10(2), 103-13.
[40] Amit, R., Glosten, L. and Muller, E. (1993), “Challenges to theory development in entrepreneurship research”, Journal of Management Studies, 30(5), 815-34.
[41] Rothwell, R. (1992), “Developments towards the fifth generation model of innovation”, Technology Analysis and Strategic Management,4(1),73-6.
[42] Koontz, Harold, Weihrich, Heinz(1990). Essentials of Management, 10th ed. Chennai: Tata McGraw Hill Education, 2015, 540 pp., Rs. 647.
[43]Saghafi, F., Aliahmadi, A., Noori, S. S. G., & Hourali, M. (2013). Offering the reference model of backcasting approach for achieving sustainable development. Journal of Futures Studies, 18(1), 63-84.
[44] Helman, Joanna.(2020). Analysis of the Local Innovation and Entrepreneurial System Structure Towards the ‘Wrocław Innovation Ecosystem’ Concept Development, Journal of Sustainability ,12(23).
[45] Talmar, Madis, Walrave, Bob, Podoynitsyna, Ksenia S., Jan, Holmstr€om, Romme, A.Georges L., (2018). Mapping, analyzing and designing innovation ecosystems: theEcosystem Pie Model. Long. Range Plan. 101850
[46] Schumpeter, J. A. (1934). The theory of economic development. Harvard economic studies, vol. XLVI. Harvard Economic Studies.
[47] Cooper, R. G. 1990. Stage-Gate systems: A new tool for managing new products. Business Horizons 33(3): 44–54.
[48] ANDE. (2013). Entrepreneurial Ecosystem Diagnostic Toolkit. Retrieved from http://www.aspeninstitute.org/publications/entrepreneurial-ecosystem-diagnostictoolkit.
پیوست الف : بازیگران یکتای اکوسیستم کارآفرینی شناسایی شده در فراترکیب
بازیگر | فراوانی | کد | بازیگر | فراوانی | کد | بازیگر | فراوانی | |
| دولت | 10 |
| نوآوران | 2 |
| مدارس | 1 |
| شرکت ها | 10 |
| استراتژیست | 2 |
| رهبران اجتماعی | 1 |
| کارآفرین | 9 |
| کارشناسان | 2 |
| ارتش | 1 |
| سرمایه گذار | 9 |
| منابع انسانی | 2 |
| تامین کننده منابع انسانی | 1 |
| سرمایه گذار خطرپذیر | 8 |
| بخش خصوصی | 2 |
| سهامداران عمده | 1 |
| تامین کننده | 8 |
| متخصصین | 2 |
| مدیریت شبکه | 1 |
| استارت آپ | 7 |
| موسسات آموزشی | 2 |
| صنایع وابسته | 1 |
| ارائه دهتدگان خدمات | 7 |
| کارکنان دولتی | 2 |
| صادر کنندگان | 1 |
| مشتری | 7 |
| شبکه های تأمین | 2 |
| یادگیرنده | 1 |
| سازمان دولتی | 7 |
| کارشناسان پیشتاز | 2 |
| یاد دهنده | 1 |
| دانشگاه | 7 |
| کاربران پیشتاز | 2 |
| ارگانهای بهره برداری و نوسازی | 1 |
| رقبا | 7 |
| دانشجویان | 2 |
| وکیلان | 1 |
| مؤسسات تحقیقاتی | 6 |
| مقررات گذار | 2 |
| ناظر | 1 |
| تولید کننده | 6 |
| آزمایشگاههای دولتی | 1 |
| انجمن صنعتی | 1 |
| مصرف کننده | 5 |
| صاحب فناوری | 1 |
| نخبگان | 1 |
| مشاوران | 5 |
| مدیر اجرایی | 1 |
| حمایت کنندگان | 1 |
| مدیر | 5 |
| وارد کننده | 1 |
| فضاهای همکاری مشترک | 1 |
| انکوباتورها(مراکز رشد) | 5 |
| اپراتور | 1 |
| تولید کنندگان دانش دولتی | 1 |
| مدیریت ارشد | 4 |
| پیمانکار | 1 |
| تولیدکنندگان دانش غیر دولتی | 1 |
| بانک | 4 |
| پیمانکار فرعی | 1 |
| انجمن های صنفی | 1 |
| شتاب دهنده | 4 |
| امتیاز دهنده | 1 |
| فرهنگ و ارزشها | 1 |
| ایده آوران | 4 |
| امتیاز گیرنده | 1 |
| نهادهای اجتماعی | 1 |
| بازار | 3 |
| فروشگاه | 1 |
| گروههای تمرکز | 1 |
| سازمان های مالی | 3 |
| کارمند | 2 |
| تامین کننده زیرساخت | 1 |
| رهبر | 3 |
| هماهنگ کننده | 1 |
| سرمایهگذاران مالک | 1 |
| طراح | 3 |
| تامین کننده زیرساخت | 1 |
| صادرکنندگان مجوز | 1 |
| توزیع کننده | 3 |
| سرمایهگذاران مالک | 1 |
| شرکتهای پرسابقه | 1 |
| پاركهای علم و فناوری | 3 |
| سازندگان فناوریهای تکمیلی | 1 |
| هسته (دولت- دانشگاه- صنعت) | 1 |
| عرضه کننده فناوری | 3 |
| بازار جهانی | 1 |
| کارگران ماهر | 1 |
| نیروی کار | 3 |
| کپی ساز | 1 |
| صاحبان حرف | 1 |
| صنعت | 3 |
| صندوقهای خطرپذیر | 1 |
| طرفدار | 1 |
| رسانه | 3 |
| شرکت صنعتی | 1 |
| صاحبان زیرساخت | 1 |
| واسطه ها(میانجی گرها) | 3 |
| شبکههای رسمی | 1 |
| استعدادها | 1 |
| مربی | 3 |
| شبکههای غیر رسمی | 1 |
| برپا کنندگان مسابقات | 1 |
| فامیل و دوستان | 3 |
| متخصص | 1 |
| برپا کنندگان جشنواره | 1 |
| فرشتگان | 2 |
| جویشگر | 1 |
| برپا کنندگان همایش | 1 |
| پشتیبانی کننده | 2 |
| بهرهبردار | 1 |
| مالکیت معنوی (IP) | 1 |
| گیرنده فناوری | 2 |
| فرصت طلب | 1 |
| فناوری | 1 |
| خریدار | 2 |
| خود راه انداز | 1 |
| دانش | 1 |
| شریک | 2 |
| ماینرشیپ (مغازه دار) | 1 |
| کاربر اصلی | 1 |
| شبکه سازها | 2 |
| خلاق | 1 |
| برنامه نویسان | 1 |
| کسب و کارها | 2 |
| کسب و کارهای فامیلی | 1 |
| تولید کنندگان سخت افزار | 1 |
| سیاستگذار | 2 |
| شبکه فارغ التحصیلان | 1 |
|
|
|
| مجري پروژه | 2 |
| بخش سیاسی | 1 |
|
|
|
پیوست ب : فعالیتهای یکتای فرایند کارآفرینی شناسایی شده در فراترکیب
ردیف | مراحل فرایند | فراوانی | ردیف | مراحل فرایند | فراوانی | ردیف | مراحل فرایند | فراوانی |
| ايده آفرینی | 20 |
| آماده سازی کسب و کار | 3 |
| اکتساب دانش | 2 |
| توليد محصول | 17 |
| ایجاد فرصت | 3 |
| فرایند رشد ذهنی | 2 |
| تجاري سازي | 12 |
| ارزیابی اولیه بازار | 3 |
| ایجاد اتحادیه | 2 |
| توسعه محصول | 10 |
| تحقیقات اولیه بازار | 3 |
| ارزیابی راهکارها | 2 |
| مفهوم سازی | 10 |
| تهیه منابع تولید | 3 |
| ارزش (بازدهی) اقتصادی | 2 |
| طراحی محصول | 8 |
| گسترش کسب و کار | 3 |
| کسب سهم بازار | 2 |
| آزمون محصول | 8 |
| آزمون مفهوم | 3 |
| طراحی فرصت | 2 |
| تحقیقات بازار | 4 |
| مفهوم سازی محصول | 3 |
| طراحی کسب و کار | 2 |
| بازاریابی | 7 |
| مفهوم سازی فرصت | 3 |
| مرحله کنترل | 2 |
| راه اندازی بازار | 7 |
| برنامه ريزي وتوسعه فرایند | 3 |
| کنترل بازار | 2 |
| فروش محصول | 7 |
| اختراع | 3 |
| کنترل روند تقاضا | 2 |
| غربال ايده | 7 |
| مرحله شروع(ظهور) | 3 |
| توسعه فرصت | 2 |
| عرضه به بازار | 7 |
| مرحله کاهش | 3 |
| مرحله پیش سامانه | 2 |
| تولید نمونه اوليه | 6 |
| مرحله خاتمه | 3 |
| تهیه منابع عرضه | 2 |
| ارزیابی بازار | 6 |
| تحليل كسب وكار | 2 |
| کسب مجوز | 2 |
| ایجاد کسب و کار | 6 |
| تعیین استراتژي کسب و کار | 2 |
| مرحله استارت آپ | 2 |
| شناسایی فناوری | 6 |
| ارزیابی محصول | 2 |
| توسعه و تست فنی | 2 |
| کشف فرصت | 6 |
| پیاده سازی | 2 |
| ایده پردازی | 2 |
| شناسایی فرصت | 6 |
| مطالعات امکان سنجی | 2 |
| شناسایی اجزاء فناوری | 2 |
| مرحله رشد (گسترش) | 6 |
| تغییرات تکنولوژی | 2 |
| شناسایی فناوری زیرساختی | 2 |
| ارزیابی فرصت | 5 |
| بررسی فناوری جدید | 2 |
| نوآوری پروژة | 2 |
| طراحی نمونه | 5 |
| کشف فرصت بازار | 2 |
| نوآوری محصول | 2 |
| آزمون نمونهی اولیه | 5 |
| پیش بینی منابع مورد نیاز | 2 |
| تجهیز منابع تولید | 2 |
| استراتژي بازاريابي | 4 |
| رشد سرمایه گذاری | 2 |
| شناسایی بازار | 2 |
| مرحله نوآوری | 4 |
| سرمایه گذاری | 2 |
| طراحی برند | 1 |
| بهره برداری فرصت | 4 |
| تصمیم گیری بازار | 2 |
| طراحی مجدد | 1 |
| توسعه فناورانه | 4 |
| تثبیت کسب و کار | 2 |
| ادغام کسب و کار | 1 |
| تحلیل عملکردکسب و کار | 4 |
| ایجاد مشتری | 2 |
| تجزیه و تحلیل رقابتی | 1 |
| تحلیل بازار | 3 |
| جذب مشتری | 2 |
| آزمون مشتری | 1 |
| مرحله طراحی | 3 |
| مرحله پیش راه اندازی | 2 |
| انتخاب مفهوم | 1 |
| مرحله راه اندازی | 3 |
| ترکیب دانش و فناوری | 2 |
| تدوین طرح تجاری | 1 |
| گسترش بازار | 3 |
| مشاهده علمی(تعیین قواعد) | 2 |
| ایجاد پلتفرم | 1 |
پیوست ج : بازیگران موثر در مراحل کارآفرینی براساس تحلیل فراترکیب
تولید ایده | شناسایی بازار | شناسایی فناوری | تولید نمونه | طرح کسب و کار | تولید محصول | فروش محصول | تجاری سازی | نوآوری و بازآفرینی | توسعه کسب و کار |
موسسات تحقیقاتی | تحلیل گر بازار | کارآفرین | طراحان | تحلیل گر بازار | تولیدکنندگان | بازاریابان | کارآفرین | تحلیل گر بازار | تیم اجرایی |
مشاوران | بازاریابان | عرضه کنندگان فناوری | موسسات تحقیقاتی | بازاریابان | تامین کنندگان | عرضه کنندگان | تحلیل گر بازار | مشتریان | مدیریت ارشد |
دولت | مشتریان | طراحان | استاندارد کنندگان | موسسات تحقیقاتی | کارآفرین | واسطه ها | مشاوران | عرضه کنندگان فناوری | سرمایه گذاران |
عرضه کنندگان فناوری | کارآفرین | استاندارد کنندگان | صنعت | مشتریان | شتاب دهندگان | مشتریان | دولت | کارآفرین | مشاوران |
بازار | مشاوران | شتاب دهندگان | کارآفرین | سرمایه گذاران | سرمایه گذاران | کارآفرین | سرمایه گذاران | مشاوران | دولت |
کارآفرین | بازار | موسسات تحقیقاتی | عرضه کنندگان فناوری | مشاوران | بانک | تامین کنندگان | مالکیت فکری | دولت | کارآفرین |
دانشگاه | سرمایه گذاران | پارکهای فناوری | تولیدکنندگان | عرضه کنندگان فناوری | مشاوران | توزیع کنندگان | مدیریت ارشد | طراح | تحلیل گر بازار |
مشاوران | عرضه کنندگان | سرمایه گذاران | متخصص | کارآفرین | واسطه ها | عرضه کنندگان فناوری | واسطه ها | توزیع کنندگان | تولیدکنندگان |
مخترعین | دولت | دولت | مشتریان | واسطه ها | صندوق خطرپذیر | مشاوران | آموزشگاههای مهارتی | عرضه کنندگان | صنعت |
دارندگان پتنت | رقبا | صنعت | سازمانهای دولتی | صنعت | عرضه کنندگان فناوری | سرمایه گذاران | تولیدکنندگان | متخصص | عرضه کنندگان فناوری |
سرمایه گذاران | صنعت | تامین کنندگان | صاحبان امتیاز | بازار | برنامه ریز مالی | خرده فروشان | خریداران | سرمایه گذاران |
|
مقررات گذار | مصرف کنندگان | متخصص | مراکز رشد | دولت | وارد کنندگان | فروشندگان | تیم اجرایی | موسسات تحقیقاتی | موسسات تحقیقاتی |
|
| مشاوران | فرشتگان | تامین کنندگان | صنعت | دولت | دولت | موسسات آموزشی | متخصص |
|
| مصرف کنندگان | آزمایشگاه | رقبا | دولت | مقررات گذار | مشتریان | مراکز رشد | فناوریهای تکمیلی |
|
| دانشگاه | آزمایشگاه دولتی | مقررات گذار | نیروی کار | رسانه | عرضه کنندگان فناوری |
| واسطه ها |
|
|
| دولت |
| مشتریان |
| مقررات گذار |
|
|
|
|
| نهاد ثبت برند |
| مقررات گذار |
|
|
|
|
A value creation model for Information and Communication Technology Entrepreneurial Ecosystem
Abstract :
The entrepreneurial process has always been associated with uncertainty and risk-taking, so it can be said that the risk-taking of this process is considered an accepted part of it.Applying information and communication technology (ICT) is very effective in reducing this uncertainty. The purpose of this study is to present a value co-creation model in the field of ICT so that the basic value creation activities in the ICT ecosystem and the actors associated are determined with each activity. For this purpose, using the subject literature and meta-synthesis were identified activities and actors of the entrepreneurial ecosystem and then the main activities were selected using a survey of ICT experts. Based on the results of this analysis, a conceptual model was designed to explain ICT-based entrepreneurial activities consisting of 12 hypotheses. This model was tested using structural equation modeling in the ICT Park (Sajjad Park), which led to the identification of 10 paths with the highest factor load factor.Then, the final structures of the model were extracted by confirmatory factor analysis method including 11 stages and 48 activities. finally, the relationship between the actors and the activities was drawn in the form of a pie chart according to the meta-analysis.
Keywords : Entrepreneurial Process, Entrepreneurial Ecosystem, Co-Creation value, ICT.